005 (4)

Układy regulacji i sterowania kl.4T 5

Zawory dławiące

Zawory dławiące służą do sterowania przepływu czynnika roboczego w układach pneumatycznych. Najczęściej są stosowane zawory dławiące iglicowe i grzybkowe. Mogą one być jednokierunkowe (rys. 10.7b) oraz dwukierunkowe (rys. 10.7a), sterowane ręcznie i mechanicznie. Przez taki zawór powietrze może przepływać w obu kierunkach. Regulacja strumienia czynnika polega na pokręcaniu śrubą 1 zakończoną iglicą, która otwiera lub przymyka otwór przelewowy. Zawory takie są montowane najczęściej w kanałach wylotowych do atmosfery zaworów rozdzielających. Często są też stosowane jednokierunkowe zawory zwrotno-dławiące (rys. 10.7b), nastawiane ręcznie pokrętłem 2. Zawory takie mogą być też sterowane mechanicznie — dźwignią lub rolką.

Rys. 10.7. Zawory dławiące sterowane ręcznie: a) dwukierunkowy, b) jednokierunkowy,    1    —    śruba    regulacyjna,

2 — pokrętło regulacyjne

Zawory redukcyjne i bezpieczeństwa

Zawór redukcyjny utrzymuje stałe nastawione ciśnienie na wyjściu, niezależnie od zmian ciśnienia na wejściu.

Ciśnienie na wyjściu zaworu redukcyjnego (rys. 10.8) reguluje się pokrętłem 3 za pomocą sprężyny 4 i popychacza 5, który odsuwa grzybek 6 od gniazda uszczelniającego. Sprężone powietrze dopływa otworem 1, a wypływa otworem wyjściowym 2, w którym panuje ciśnienie nastawione pokrętłem 3. Ciśnienie to działa również na membranę 8. Gdy membrana unosi się, grzybek 6 odcina lub odpowiednio dławi przepływ. Jeżeli ciśnienie na wyjściu wzrośnie ponad nastawioną

wartość, odsłania się otwór spustowy 9 i nadmiar powietrza uchodzi do atmosfery.

Rys. 14.10. Zawór redukcyjny: 1 — wlot sprężonego powietrza, 2 — wylot powietrza zredukowanego, 3 — pokrętło regulacyjne, 4 — sprężyna, 5 — popychacz, 6 — grzybek, 7 — gniazdo uszczelniające, 8 — membrana, 9 — otwór spustowy

Zawór bezpieczeństwa otwiera wypływ czynnika roboczego do atmosfery, gdy ciśnienie na jego wyjściu przekroczy nastawioną wartość. Zawory takie są stosowane przede wszystkim jako zabezpieczenie pneumatycznych zbiorników ciśnieniowych.

Niektóre elementy sterujące w układach pneumatycznych spełniają szczególne zadania. Dotyczy to zaworów proporcjonalnych rozdzielających, dławiących oraz redukcyjnych. Zawory te umożliwiają automatyczne sterowanie przepływem czynnika roboczego, obejmujące regulację: kierunku przepływu, strumienia przepływu oraz ciśnienia. Zawory proporcjonalne umożliwiają także przekształcanie ciągłego sygnału wejściowego w ciągły proporcjonalny sygnał wyjściowy.

Lekcja 10