032009131649

Od estet_{vzmu do}

u kiedy — na na Ukrainie —

wn^{ernu w} ziemiańskich domach, do chwih wzór rezydencji, jakie widywał dzieckiem _n zbuduje dom własny i odtworzy sobie

staw położy, Stawiszcze, (Melancholia)

Kraj młodości: u wzgórza wielki staw a na górze młyn stary, ceglany: Sta wis

Trzy czynniki określają sytuację tej warstwy: to ze jest eksploatującą mniejszością wśród eksploatowanej większości; to, ze jest mniejszością narodową; i to wreszcie, że silniej niż reszta społeczeństwa polskiego wsączona jest w ekonomiczny i kulturalny system carskiej Rosji.

Przez długie wieki żyła z wyzysku otaczającego ludu; cóż dziwnego, że czuje się wśród niego izolowana? Jej sposób bycia, jej przyjęcia i bale, francuskie rozmowy i wieczorne muzykowanie w salonie, słowem, cały jej rytuał towarzyski ma na celu podkreślenie własnej odrębności i uzasadnienie swego istnienia na tych ziemiach. Są one zresztą dla niej jedynie miejscem, gdzie się żyje: używa się gdzie indziej. Służą temu wojaże do Włoch i do Paryża, skąd się przywozi żurnale i książki, mody artystyczne i krawieckie. ów^r importowany towar traci tu zresztą sens, jaki miał w miejscu swego powitania; pozbawiony społecznego uzasadnienia, oderwany od korzeni, staje się tu jedynie towarzyskim ornamentem. Stąd tez ideały kulturalne mają tu charakter wtórny i estety-zujący. Jak w starożytnej Aleksandrii lub na dworze ostatnich Ludwików, zasadzają się one na kulcie rzeczy błahych i niepotrzebnych. Któż z niewtajemniczonych oceni otchłań dystynkcji, jaką można włożyć w ukłon lub w węzeł fontazia? Słow^rem, kultura tej warstw\ polega na celebrowaniu własnej konsumpcji.

Podobnemu przewartościowaniu co kierunki zachodnioeuropejskie ulegają tu zresztą również rodzime prądy polskie. Z literatury minionej w^rarstwa ta przyjmuje przede wszystkim to, co w jakiś sposób uzasadnia jej istnienie: poczytnością wśród niej cieszy się więc swoiście wyin-