0000026 (7)

W praktyce wyróżnia się trzy podstawowe okresy w rocznym treningu sportowym siły:

—    okres przygotowawczy, w którego pierwszym podokresie (wszechstronnym) należy odbudować poziom siły do wielkości z poprzedniego oki-esu startowego; w drugim podokresie (specjalnym), dążymy do poprawienia wybranych wskaźników siły, które decydują o uprawianej konkurencji sportowej;

—    okres startowy, w którym poprzez trening sprawności specjalnej staramy się utrzymać poziom wskaźników siły. które najlepiej charakteryzują wymagania uprawianej konkurencji; na przykład dla koszykarza może to być rzut oburącz sprzed klatki piersiowej na odległość, dla skoczka wzwyż wyskok dosiężny itp.;

—    okres przejściowy, który niejako zamyka cykl treningowy; przechodzimy wówczas znowu na usprawnianie bardzo wszechstronne, staramy się również nie dopuszczać do zbyt wielkiego spadku siły wypracowanej w okresach poprzednich: w okresie przejściowym intensywność treningu jest stosunkowo niewielka, a bardzo często następuje przerwa w systematycznym usprawnianiu ruchowym (wyjazd do sanatorium, na wczasy lecznicze, urlop itp.).

W sporcie inwalidów wymienione okresy, które składają się na tzw. cykl treningowy, nie zawsze można wyraźnie rozgraniczyć w czasie. Wynika to między innymi z konieczności stosowania różnorodnych środków treningowych w ciągu całego cyklu usprawniania ruchowego, z dążenia do skracania okresów startowych ze względu na występującą w nich dużą intensywność ćwiczeń, co w efekcie skłania do pomieszczenia w roku kalendarzowym dwóch, a nawet trzech cykli treningowych z możliwie najdłuższymi okresami przygotowawczymi. Oczywiście zasada ta nie dotyczy pływania, charakter wysiłku przy tej konkurencji jest bowiem najbardziej podobny do tego. który występuje przy treningu w sporcie wyczynowym.

Zarówno w perspektywicznym planowaniu wieloletnim, jak w każdym cyklu rocznym adaptacja inwalidy do wysiłków specjalnych odbywa się w trzech fazach:

—    budowania określonego poziomu siły mięśniowej,

—- utrzymania poziomu już ukształtowanego oraz

—    odtwarzania czasowo obniżonego poziomu siły.

W kolejnych latach treningu, w miarę wzrostu zaawansowania, poszczególne fazy przebiegają na coraz wyższym poziomie, stanowiąc coraz mocniejszy fundament osiągnięć sportowych w uprawianej konkurencji.

Uzyskanie określonego efektu w każdej z faz treningu siły wiąże się z wykonaniem określonej ilości pracy treningowej. Na podstawie przeprowadzonych badań przypuszcza się, że — niezależnie od wieku. stażu treningowego i poziomu zaanwasowania siłowego w toku systematycznego treningu nie zakłóconego chorobami — ilości pracy potrzebnej do budowania, utrzymania i odtwarzania poziomu siły okładają się w pewnych stałych, charakterystycznych proporcjach (patrz tab. 5).

t abela 5

Proporcje objętości treningu siły » fazach: budowaniu, utrzymania i odtwarzania jej poziomu

Zadanie metodyczne tuz treningu siłowego	Objętość treningu w procentach
Budowanie	60
Utrzymanie	13
Odtwarzanie	27

A zatem, jeśli przyjmiemy całość pracy treningowej wykonanej w cyklu rocznym za 100°/o, najbardziej pracochłonne jest budowanie siły, następnie odtwarzanie, a najmniej utrzymanie wypracowanego poziomu. Można z tego wyciągnąć bardzo ważki wniosek metodyczny: podczas treningu nie opłaca się dopuścić do zbyt dużego obniżenia poziomu posiadanej siły, gdyż nakład pracy na jej budowę i odtwarzanie jest nieporównywalnie większy niż na utrzymanie poziomu już wypracowanego. Także w konkurencjach, w których siła nie jest cechą najważniejszą, na przykład koszykówka na wózkach, trzeba w sezonie startowym przewidzieć zadania i terminy jej sprawdzania i kształtowania, oczywiście z zastosowaniem rozwiązań metodycznych uzasadnionych przy danej konkurencji.

Niezbędne jest także zastanowienie się nad kwestią bardzo ważną, mianowicie nad racjonalną objętością treningu siły w rocznym cyklu usprawniania ruchowego oraz proporcjami objętości w jego poszczególnych okresach. Co do pierwszej części tej kwestii niesłychanie trudno dać jednoznaczne wskazania. Objętość pracy treningowej w dużej mierze decyduje o postępach ćwiczącego, zależy jednak od bardzo wielu czynników: rodzaju i rozległości procesu chorobowego ćwiczącego, jego wieku i dotychczasowego zaawansowania ruchowego, złożoności celu treningu (terapeutyczny, społeczny, sportowy i inne), jak również od rodzaju specjalizacji sportowej i metodyki przyjętej w jej realizacji. Ogólnie można powiedzieć, że całkowita ilość pracy jest kwestią bardzo indywidualną i dopiero po dostatecznie długim okresie obcowania z inwalidą można dokładniej poznać jego możliwości znoszenia wysiłków fizycznych.

Chcąc precyzyjniej określić strukturę treningu siły w rocznym cyklu usprawniania ruchowego, z uwzględnieniem prawidłowości charakteryzujących proces budowania, utrzymywania i odtwarzania siły, można przyjąć, że w okresach przygotowawczych należy wykonać około 80% globalnych zadań tego treningu, a w okresach star-

53