04 (58)

8

Rys. 1.1. Krawędzie i powierzchnie części roboczej noża tokarskiego: 1 — powierzchnia natarcia (powierzchnia, na której tworzy się wiór), 2 - powierzchnia przyłożenia, 3 - pomocnicza powierzchnia przyłożenia, 4 — główna krawędź skrawająca, 5 — pomocnicza krawędź skrawająca, 6 — naroże

Rys. 1.2. Podstawowa geometria narzędzia mierzona w płaszczyźnie P₀ (płaszczyźnie ortogonalnej): cę, — kąt przyłożenia, P„ — kąt ostrza, y_a — kąt natarcia, r_e — promień naroża

-    Ostrze narzędzia musi posiadać odpowiednią geometrię, ponieważ ma ona decydujący wpływ na chropowatość powierzchni obrobionej, opory skrawania, postać powstającego wióra. Podstawowe krawędzie i powierzchnie ostrza narzędzia przedstawiono na rysunku 1.1, a jego przekrój — jedną z płaszczyzn (płaszczyzna P₀ - ortogonalna), w których analizuje się geometrię ostrza narzędzia, przedstawiono na rysunku 1.2.

—    Należy prawidłowo dobrać właściwości materiału ostrza narzędzia skrawającego.

W czasie procesu skrawania istnieją także ruchy pomocnicze: dosunięcia, odsunięcia i ruchy korekcyjne.

Każdy z ruchów głównych ma swoją prędkość mierzoną jako prędkość względną rozpatrywanego punktu krawędzi skrawającej w odniesieniu do przedmiotu obrabianego:

-    prędkość skrawania v_c [m/min] -jest to chwilowa prędkość ruchu głównego,

-    prędkość posuwu v/[m/min] - chwilowa prędkość ruchu posuwowego,

-    prędkość wypadkowa v_e [m/min] — chwilowa prędkość ruchu wypadkowego, czyli złożenie prędkości skrawania i posuwu.

Prędkość skrawania v_c można obliczyć ze wzoru:

71 dn r , . •

■ v„ =- m/min

^c 1000 ¹

i u    ^nDn f /    • 1

lub v, =- m/nun

1000 ¹

gdzie:

d — średnica przedmiotu obrabianego (przy obracającym się przedmiocie, np. przy toczeniu) [mm],

D - średnica narzędzia (przy obracającym się narzędziu, np. przy wierceniu) [mm],

n - prędkość obrotowa wrzeciona obrabiarki (materiału obrabianego przy obracającym się przedmiocie obrabianym lub narzędzia przy obracającym się narzędziu) [obr/min].

Prędkość posuwu vy wyrażona w mm/min nie zawsze jest wygodna w użyciu. W związku z tym stosuje się również:

-    posuw na obrót / - długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na jeden obrót ruchu głównego [mm/obr],

-    posuw na jedno ostrze f_: — długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na obrót w ruchu głównym o kątową odległość między sąsiednimi ostrzami narzędzia wieloostrzowego [mm/ostrze],

-    posuw na podwójny skok (cykl) / - długość drogi ruchu posuwowego przypadająca na podwójny skok ruchu głównego [mm/podwójny skok].

Wartości posuwów można przeliczać z wzorów:

v/=f n =f,n z    [mm/min]

gdzie:

v/- prędkość posuwu [mm/min],

/- posuw na obrót [mm/obr], f_:- posuw na ostrze [mm/ostrze],

n - prędkość obrotowa narzędzia lub przedmiotu [obr/min], z - liczba ostrzy narzędzia.

Prędkość skrawania, prędkość obrotową, posuwy, a także głębokość skrawania (dosuw) zaliczamy do tzw. technologicznych parametrów skrawania. Posługujemy się nimi przy planowaniu obróbki i przygotowywaniu obrabiarek do obróbki skrawaniem.

Głębokością skrawania a_p (dosuwem) nazywamy odległość powierzchni obrabianej (powierzchni przed obróbką) od powierzchni obrobionej (powierzchni po obróbce) mierzoną prostopadle do tych powierzchni, wyrażoną w mm.

Oddzielenie naddatku materiału usuwanego w postaci wióra wymaga wywarcia narzędziem na materiał obrabiany odpowiednio dużej siły zwanej całkowitą siłą skrawania F [N]. W celu ułatwienia analizy siłę tę rozkłada się na trzy składowe wzajemnie prostopadłe: