0000043 (10)

procesu regulacji (np. na podstawie danych zapisanych w pamięci 5). W żywym organizmie takie czynności wypełniają poszczególne ośrodki systemu nerwowego. Stanowią one złożony układ informacyjno-decyzyjny, do którego doprowadzony jest strumień informacji z otoczenia i narządów wewnętrznych z ogromnej ilości receptorów. Następuje tu selekcja (usuwanie nadmiarowości) informacji, jej przetwarzanie, gromadzenie w systemie pamięciowym oraz opracowanie sygnałów sterujących i koordynujących ich działaniem jak też podejmowanie najwłaściwszych w danym przypadku (optymalnych, ekstremalnych) decyzji.

W urządzeniach stosowanych w technice w bardziej złożonych układach samoczynnej regulacji stosowana jest w tym celu elektroniczna maszyna matematyczna. Jeżeli wielkość sygnału błędu będzie zbyt mała, wprowadzone są urządzenia wzmacniające 6, które powiększają go do poziomu wystarczającego do uruchomienia członu wykonawczego (efektora) 7 doprowadzającego energię ze źródła 8 do obiektu regulacji. W ten

Ośrodkowy

Drogi dośrodkowe    układ nerwowy    Drogi odśrodkowe

Ryc. 7.7. Sieć powiązań informacyjnych ośrodków sterujących układu nerwowego.

sposób wyjście układu zostaje powiązane z jego wejściem tworząc zasadniczy obwód ujemnego sprzężenia zwrotnego. Dzięki niemu zakłócenie 9 dochodzące do obiektu regulacji 1 i wywohijące zmianę cech środowiska będzie przez układ kompensowane. Dodajmy, że w zależności od swoich właściwości wszystkie regulatory samoczynne dzielimy na proporcjonalne P, całkujące I oraz różniczkujące D. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że pewność działania układów samoczynnej regulacji w organizmach żywych (homeostazy) jest nieporównanie wyższa niż najlepszych regulatorów sztucznych. Wiąże się to z faktem istnienia w żywym organizmie wielu różnych układów regulacyjnych, działających w różny sposób dla regulowania tej samej zmiennej fizjologicznej, co zapewnia wysoką pewność działania. Uszkodzenie jednego z nich prowadzić może jedynie do czasowego zaburzenia działalności, które zostaje wyrównane przez inne układy. Zawdzięczać to można złożonej strukturze ośrodków sterujących systemu nerwowego, których powiązania informacyjne ujmuje ryc. 7.7.

Składa się on z czterech części: 1) Układ dośrodkowy, który analizuje i przetwarza informację dochodzącą z narządów wewnętrznych i otoczenia. Podlega on oddziaływaniom regulacyjnym przez ośrodki nadrzędne. 2) Ośrodkowy układ nerwowy, będący centralnym układem informacyjno-decyzyjnym, którego zadaniem jest na podstawie stanu organizmu i otoczenia, jak też nabytego doświadczenia (drogą asocjacji w polach asocjacyjnych kory) — wypracowanie decyzji o reakcjach organizmu. 3) Układ odśrodkowy —

143