0000046

wością spojówek ocznych na stany kataralne oczu i stan odżywienia (awitaminozy).

Skóra w okresie dojrzewania będąc tłustą i wrażliwą łatwo ulega zakażeniu i stąd spostrzega się częste przypadki takich schorzeń, jak trądzik, iojotok, egzemy itd. Wreszcie wymienić należy zaburzenia w działalności szpiku, związane zresztą często z nieprawidłowym odżywianiem (brak żelaza) lub ze złymi warunkami życia (niedokrwistość wieku dojrzewania).

HIGIENA WIEKU DOJRZEWANIA

Walka o zdrowie i normalny rozwój dziecka w okresie dojrzewania nie może się rozpocząć dopiero wtedy, kiedy okres ten jest już w toku. Dziecko we wszystkich okresach rozwoju musi być otoczone staranną opieką; wtedy ostatni etap rozwoju przebiegać będzie pomyślnie. Wszelkie jednak zaniedbania, ciężki okres niemowlęctwa, w złych warunkach przebyty okres przedszkolny czy szkolny, ciężkie choroby w latach poprzednich, których skutki dopiero w czasie dojrzewania wychodzą na jaw, wyrządzają krzywdę organizmowi. Tu też jaskrawiej niż w innych momentach życia wyciska swe piętno na dziecku obarczenie związane z chorobami rodziców, zwłaszcza kiłą, alkoholizmem, gruźlicą czy innymi ich ciężkimi chorobami. Trzeba stale pamiętać, że okres dojrzewania (wraz z okresem młodzieńczym) jest ostatnim etapem rozrastania. Zdrowy organizm przebywa ten okres „w dobrej formie’’, chory załamuje się przed metą.

Gdy mowa o warunkach, jakie należy stworzyć dziecku w okresie dojrzewania, należy mieć przede wszystkim na względzie właściwą opiekę nad życiem psychicznym dziecka. Będziemy tu w zgodzie z fizjologiczną oceną ustroju w tym okresie, jeżeli zwrócimy uwagę na układ nerwowy, jako najczulszy z układów Musimy pamiętać, że w żadnym innym okresie życia psychika dziecka nie ma tak potężnego oddźwięku w pracy narządów wewnętrznych jak tutaj. Toteż znajomość psychiki dziecka w okresie dojrzewania i doświadczenie pedagogiczne wymagane są od wszystkich, którzy niezależnie od strony wychowawczej, chcą pracować nad zdrowiem dziecka Z zagadnieniem tym wiąże się kwestia nauki. Czas pracy szkolno

nej i domowej, intensywność tej pracy musza być zmniejszone w okresie szybkiego wzrostu, a wiec przeważnie (poz i różnicami indywidualnymi) pomiędzy 12—15 rokiem dla dziewcząt i 14—17 dla chłopców.

Dzieci fizycznie, a zwłaszcza nerwowo słabsze, wymagają specjalnej uwagi. Dla tego rodzaju dzieci czas trwania pracy umysłowej musi być zmniejszony, natomiast czas wypoczynku w okresie dojrzewania musi być dłuższy. Czas snu nie powinien być krótszy niż 9 godzin, przy czym pożądany jest dla słabszej młodzieży '/s—1-godzinny odpoczynek w środku dnia Dla dzieci silniejszych lepiej będzie, aby czas ten poświęciły spokojnemu wysiłkowi fizycznemu (spacer, gry i zabawy sportowe prowadzone w wolnym tempie). Specjalnie ważne dla wieku dojrzewania jest dobre spędzenie okresu wakacyjnego; stanowczo niewskazane jest zużytkowanie tego okresu na „wyrównanie” złych stopni. Lato, jeżeli to tylko możliwe, powinno dziecka spędzić poza miastem, w dobrych warunkach klimatycznych.

Przechodzimy do następnego momentu, do wysiłku fizycznego. Wiek dojrzewania jest tym okresem życia, w którym z wielu względów niezmiernie ważne jest dostarczanie organizmowi pracy fizycznej. Tylko wtedy serce i płuca rozwiną się dostatecznie, gdy wzrastać będzie z ipotrzebowanie na ich pracę. Praca fizyczna wzmocni mięśnie i kościec, ułatwi przyswajanie pokarmów przez organizm i podziała wyrównawczo na system nerwowy; ale zbawienny wpływ wysiłku może stać się ujemny, gdy przekroczymy granice i organizm, zmęczony juz wewnętrznym wysiłkiem rozbudowy, obciążymy jeszcze zbytecznym ciężarem. Toteż w tym wieku jest potrzebna ścisła zna jomość granic wydolności organizmu, jeśli chodzi o wysiłek fizyczny. Specjalnie niewskazane są wszelkie wysiłki fizyczne o dużym napięciu emocjonalnym (zawody sportowe, zwłaszcza o nagrodę indywidualną). Zn-jomość i umiejętne kierowanie ćwiczeń konieczne jest i z tego względu, ze w okresie dojrzewania mamy nierównomierny rozwój mięśni. Przewaga zginaczy prowadzi do wadliwej postawy, przypominającej postawę siłacza (zgięte ręce w przedramieniu, nogi zgięte w kolanach, ramiona ściągnięte do środka, głowa pochylona). Młodzież, zwłaszcza męska, pragnąc popisywać się siłą mięśniową, prowadzi

91