0000103 (4)

DYSKUSJA

Podnoszenie ciężarów należy do dyscyplin sportowych, w których obciążenia statyczno-dynamiczne kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego są największe

(10) . Podczas intensywnego treningu zawodnik podnosi od 130 do 200 razy sztangę o średnim ciężarze 80 kg. Maksymalny ciężar sztangi sięga 150 i więcej, w zależności od kategorii wagowej, w jakiej występuje zawodnik. Dźwiganie odbywa się jednoetapowo — rwanie, lub dwuetapowo — podrzut.

Jak wykazały badania statyczne (8) obciążenia kręgosłupa na poziomie L,—Sj w pozycji stojącej zawodnika o wadze ciała 105 kg, wzroście 195 cm — ze sztangą 150 kg na piersiach, wynoszą 220 kG. Obciążenia te wzrastają bardzo znacznie przy zgięciu tułowia w przód i wynoszą 990 kG przy pochyleniu tułowia pod kątem 30°. Spowodowane jest to przesunięciem środka ciężkości w przód i wielokrotnym wydłużeniem ramienia siły. Siła ta rozkłada się na dwie składowe, z których jedna jest skierowana równolegle do podstawy kości krzyżowej, druga zaś prostopadle. Przy nachyleniu podstawy kości krzyżowej pod kątem 52° składowe te wynoszą odpowiednio — 848 kG i 509 kG (Schoberth). Połączenie lędźwiowo-krzyżowe poddawane, jest zatem bardzo znacznym obciążeniom działającym osiowo, a równocześnie zmierzającym do przesunięcia w przód 5 kręgu lędźwiowego względem kości krzyżowej. Ten niekorzystny z punktu widzenia statyki rozkład sił występuje w pierwszej fazie dźwigania ciężaru (8, 19). Po zarzuceniu sztangi na pierś oraz dźwignięciu ponad głowę obserwuje się znaczne pogłębienie lordozy lędźwiowej. W tej sytuacji dochodzi do znacznego obciążenia łuków kręgowych nie przystosowanych do przenoszenia tak wielkich obciążeń (2, 5, 19).

Przy dźwiganiu sztangi obserwuje się zatem cyklicznie powtarzające się obciążenia trzonów i krążków międzykręgowych, zwłaszcza na poziomie L₄—L₅ i L₅— —S,_r na przemian z obciążaniem stawów międzykręgowych, torebek stawowych i tylnych struktur więzadłowych kręgosłupa.

Obciążenia o wartości nie przekraczającej wytrzymałości tkanek, ale powtarzające się ze znaczną częstotliwością zostały ogólnie uznane za przyczynę powstawania chorób przeciążeniowych (4, 6, 7, 13, 14). Zmiany tego typu zostały stwierdzone u zawodników takich dyscyplin sportu wyczynowego, jak: gimnastyka (12), oszczepnictwo (13), lekkoatletyka, wioślarstwo, skoki o tyczce

(11) , skoki do wody (9) i najczęściej dotyczyły łuków kręgowych.

Wydaje się, że obciążenia kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego występujące podczas podnoszenia ciężarów powodują powstawanie zmian przeciążeniowych tak w zakresie trzonów i krążków międzykręgowych, jak i w zakresie łuków kręgowych.

W naszym materiale stwierdziliśmy występowanie zmian chorobowych trzonów i krążków w postaci wyrośli kostnych i zwyrodnienia krążków międzykręgowych w 8 przypadkach, co stanowi 26% zauważonych zmian. W zakresie łuków i tylnych struktur więzadłowych stwierdziliśmy występowanie kręgoszczelin, kręgozmyków ku przodowi i ku tyłowi, zespołów Baastrupa łącznie w 13 przypadkach, co stanowi 43% badanych. Biorąc pod uwagę młody wiek zawodników (średnio 23 lata) i specyfikę obciążeń kręgosłupa lędźwiowo--krzyżowego podczas podnoszenia ciążarów, powyższe zmiany chorobowe uznaliśmy za przeciążeniowe. Znaczna częstość występowania zespołu Baastrupa w naszym materiale (30%) wydaje się być spowodowana hiperlordozą i obciążeniem tylnej części układu stabilizacyjnego kręgosłupa podczas dźwigania. U zawodników dyscyplin, w których dochodzi do hiperlordozy, jak: skoki do wody, skoki o tyczce zaobserwowano zwiększoną częstość pojawiania się zespołu Baastrupa (2, 3, 5, 7, 9, 11).

Na uwagę zasługuje także duży odsetek stwierdzonych skrzywień bocznych kręgosłupa lędźwiowego (36%). W niektórych dyscyplinach sportu, jak: oszczepnictwo, piłka nożna, piłka ręczna, wioślarstwo, stwierdzono boczne skrzywienia kręgosłupa u 10% do 46% zawodników (11, 13). W grupie badanych 13 tyczkarzy stwierdzono u wszystkich skrzywienia boczne kręgosłupa (11). Ponieważ w naszym materiale stwierdziliśmy w 8 przypadkach asymetrię bu-