0000130 (4)

chorych z bólami kręgosłupa wśród pracowników umysłowych (w naszym materiale 30%) oraz minimalna ich liczba wśród ludzi uprawiających sport, u których ćwiczenia ogólnokondycyjne równoważą monotonię ruchu związaną z dyscypliną zasadniczą.

Powyższe stwierdzenia oraz analiza wyników dotychczasowego leczenia ambulatoryjnego skłoniła nas do zmiany ukierunkowania metod postępowania.

Leczeniem ambulatoryjnym obejmujemy grupę chorych z podostrymi lub przewlekłymi bólami krzyża (około 60% naszego materiału).

Uprzednio stosowane metody polegały na podawaniu środków farmakologicznych (metindol, mydocalm itp.), stosowaniu blokad nowokainowych, działaniu środkami fizykoterapeutycznymi (DKF, jontoforeza nowokainowa, prądy Bernarda, ultradźwięki) oraz zaleceniu oszczędzającego trybu życia i noszenia sznurówki ortopedycznej. Chorzy uzyskiwali ponadto zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy na okres od 2 tyg. do 6 mieś. (średnio 8—10 tyg.).

W ostatnich 2 latach postępowanie nasze uległo zmianie. Na plan pierwszy w leczeniu ambulatoryjnym wysunęła się gimnastyka lecznicza. Przez okres 3 tygodni chorzy dochodzą na ćwiczenia prowadzone przez instruktora WF — polegające w pierwszych dniach na rozfluźnieniu mięśni poprzez ćwiczenia w basenie. W 2 i 3 tygodniu instruktaż obejmuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu i brzucha.

Poza ćwiczeniami pod kierunkiem, chory otrzymuje zalecenia do ćwiczeń domowych (G. Kluszczyk).

Przy stosunkowo znacznych dolegliwościach bólowych (objawy podostre) przed ćwiczeniami stosujemy jontoforezę nowokainową.

Środki farmakologiczne uważamy za czynnik dodatkowy.

Po okresie 3—4 tygodni chorzy podejmowali pracę zawodową, z zaleceniem wykonywania stałych, codziennych ćwiczeń w domu. Okresowo zgłaszają się oni na jednorazowe ćwiczenia pod kierunkiem instruktora, dla utrwalenia toku prowadzonych zajęć.

Ten typ postępowania przeanalizowany w 100 osobowej grupie chorych leczonych „czynnościowo" pozwolił na skrócenie czasu leczenia średnio o 50% oraz uzyskanie dłuższych niż uprzednio okresów bezbólowych (nawroty 1 X na 3 lata lub dłużej).

WNIOSKI

1.    Profilaktyka zespołów bólowych kręgosłupa powinna być rozpoczęta na poziomie szkolenia zawodowego, a jej kontynuacja musi obejmować przede wszystkim grupy ludzi ciężko pracujących.

2.    U chorych z zespołem bólów lub anomaliami rozwojowymi kręgosłupa przeciwwskazaniem do podjęcia określonej pracy jest przede wszystkim statyczny, a nie jedynie ciężki jej charakter.

3.    Czynnościowe leczenie podostrych i przewlekłych postaci zespołów bólowych krzyża daje skrócenie czasu leczenia, mniejszą częstotliwość nawrotów oraz może być prowadzone ambulatoryjnie.