0000001 6

i

Warstwa

okrężna

Chrząstka

stawowa

Torebka

stawowa

Wiezadro gtowy k.udowej

Bloczek

k.ramiennej

K. łokciowa

Główko

k.roHenrej

Dołek głowy k. pranie niowej

Ścięgno

m.dwugtowego

ramienia

Ryc. 4. Staw biodrowy z torebką stal wową.

mechanicznie przed rozerwaniem, zaś więzadła towarzyszące zabezpieczają staw przed nadmiernym rozciągnięciem torebki. Błona maziowa wydziela maź stawową, zmniejszającą tarcie końców stawowych pokrytych chrząstką. Ułatwia to przesuwanie się powierzchni stawowych kości i zmniejsza siły nacisku stawu. W niektórych stawach (np. w stawie kolanowym, stawie mostkowo-obojczy-kowym lub żuchwowym) występują chrząstki śródstawowe, tzw. łąkotki przedzielające staw. Chrząstki śródstawowe spełniają rolę amortyzatorów.

Ryc. 6. Staw łokciowy (otwarły).

Wynikiem działania sil zewnętrznych i wewnętrznych na stawy są obciążenia dochodzące do setek kilogramów. Ochronę biologiczną zapewniają stawom rozszerzone nasady kostne; zwiększenie powierzchni stawowej zmniejsza siły przypadające na jednostkę powierzchni. Rolę ochronną odgrywa chrząstka stawowa mająca właściwości elastyczno-sprężyste. Racjonalne ruchy powodują przerost chrząstki, przez co zwiększają grubość amortyzacyjnej warstwy ochronnej. Natomiast wysiłki nadmierne i przewlekłe przyczyniają się do przedwczesnego zużycia chrząstki i obnażenia kości (podobnie zresztą działają sumujące się mikrourazy).

Ważnym elementem stawu jest maź znajdująca się w jamie stawowej. Zmniejsza ona tarcic powierzchni stawowej oraz siłę nacisku jednej chrząstki na drugą. Staw unieruchomiony staje się „suchy”, a przez to podatny na uszkodzenia.

Ochronnie działają na staw także kaletki maziowe, rozmieszczone dookoła stawów, między torebką stawową a ścięgnami i mięśniami. Kaletki rozpraszają ^s>ły wywierane na staw przez pracujące ścięgna. Ważnym elementem zabezpieczającym staw są więzadła. Poza wzmocnieniem stabilizacji stawu ochraniają 80 one przed ruchami nieprawidłowymi i zabezpieczają prawidłową płaszczyznę ruchu. Topograficznie mogą one występować na zewnątrz stawu i/lub w jego środku, np. więzadła krzyżowe w kolanie.

13