img092 3

Układ przestrzenny i kształt chondrocytów WARSTWA

Ryc.12.3. Warstwowa budowa chrząstki stawowej. Odmienność kształtu i sposobu rozmieszczenia komórek w kolejnych warstwach chrząstki widoczna w panelu po stronie lewej. Powierzchowna warstwa chrząstki zawiera komórki o kształcie spłaszczonym lub tarczowatym. Włókna kolagenowe są tu ułożone równolegle do powierzchni stawowej. Przechodząc w głąb chrząstki, komórki stają się coraz bardziej kuliste. Włókna kolagenowe są najpierw ułożone nieregularnie i wielokierunkowo w warstwie przejściowej, po to by w kolejnych warstwach układać się prostopadle do warstwy podchrzęstnej kości.

2. Rodzaje uszkodzeń chrząstki stawowej

Choroby tkanki chrząstnej nazywają się chondropatiami. Przewlekłe choroby tkanki szklistej, pokrywające powierzchnie stawowe, zwykle o niewyjaśnionej etiologii, prowadzą do zmian zniekształcających stawów. Chondropatie dotyczą degeneracji struktury chrząstki. Rozprzestrzenianie tego procesu poza Ulrukturę chrząstki do warstwy podchrzęstnej oraz specyficzne objawy reakcji /.upalnej określa się mianem choroby zwyrodnieniowej stawu.

Dla oceny stopnia chondropatii stosuje się pojęcie chondromalacji. Oznacza ono dosłownie „rozmiękanie" chrząstki i wiąże się ściśle z obrazem morfologicznym zmian w jej strukturze w przebiegu procesów degeneracyjnych, polegających na ogniskowym ścieńczeniu, zmatowieniu i zmiękczeniu pokrywy chrzęstnej stawów.

W zależności od nasilenia zmian wyróżnia się cztery stopnie chondromalacji. Kolejne stopnie chondromalacji korelują z postępem zmian w morfologii chrząstki i objawami chorobowymi. Najwcześniejszymi zmianami patologicznymi są zwłóknienia powierzchownych warstw chrząstki. Procesowi temu towarzyszy obniżenie zawartości proteoglikanów i wzrost zawartości wody w tych war-

'•lwach chrząstki. Zmiany te powodują rozmiękanie chrząstki i odpowiadają hondropatii o typie chondromalacji pierwszego stopnia.

Wraz z postępem włóknienia osłabiającego wytrzymałość mechaniczną, powierzchowna strefa chrząstki ulega przerwaniu. Niewielkie pęknięcia chrząstki, graniczone tylko do warstwy powierzchownej, odpowiadają chondromalacji rugiego stopnia. Dalszy postęp zmian polega na pogłębianiu pęknięć i penetracji włóknienia chrząstki do następnych warstw, co odpowiada zmianom opisywanym jako chondromalacja stopnia trzeciego. W następnych etapach pęknięcia osiągają strefę podchrzęstną kości. Głębokie, horyzontalne bądź pionowe szczeliny powodują oddzielanie całych fragmentów chrząstki, które mogą ulec degradacji i wchłonięciu, bądź pozostać wolne w przestrzeni stawu. Zmiany te odpowiadają chondromalacji czwartego stopnia. Dalszy postęp procesu, przeja-

wiający się zmianami degeneracyjnymi warstwy podchrzęstnej kości, przebudową i stwardnieniem jej struktury oraz tworzeniem w jej obszarze torbieli, jest określany mianem choroby zwyrodnieniowej.

W zależności od rodzaju czynników wywołujących proces niszczenia chrząstki stawowej, zmiany można podzielić na:

zmiany urazowe - polegające na bezpośrednim zniszczeniu chrząstki lub wtórnym uszkodzeniu podchrzęstnej warstwy kości.

159