11 (189)

przykład kopanie rowów, a następnie ich zasypywanie i wykopywanie kołej-njrch, jak to miało miejsce w życiu szkoły w nieodległej wszak przeszłości.

Metoda perswazji jest jafaą z najczęściej stosowanych w procesie wychowania. Istota tej metody polega na tłumaczeniu, objaśnianiu dziecku norm i zeaed moralnych, błędów w jego postępowaniu, błędów w postępowaniu innych osób, bliskich dziecku. Perswadowanie to takie przekonywanie kogoś do własnego stanowiska wyrażanego w określonych, ważnych dla perswadującego, sprawach Wyjaśnianie złożonych kwestii moralnych dokonuje się prze* ważnie na przykładach możliwych do zrozumienia przez dzieci będące w różnych okresach rozwojowych Wychowawca nawiązuj* do obserwowałnego przez niego i dziecko zachowania kogoś, a nawet samego zainteresowanego, wyraionoj opinii w jakiejś sprawie, czy sposobu wykonywania powierzonych zadań. Objaśnia to, jak on sam zachowałby się, lub chciałby się zachować w określonej sytuacji, co myśli o danej sprawie, czy toż o jakości wykonywanych działań przoz jakąś osobę.

Wypowiedzi wychowawcy umieszczone są zawsze w jakimś „emocjonalnym tło". Jogo stwierdeonin mogą być kategoryczne, albo informacyjne, mogą być mówiono głosom podnioaionym, krzykiem, albo glosom stonowanym, spokojnym. Owo „emocjonalne tło" wpływa na skuteczność przekonywanie wychowawcy. Musi ono niąjoko zestroić aię ze stanem emocjonalnym wychowanka. Skuteczne przekonywanie występuje przeważnie wówczas, kiedy wychowa-wca wskazyje na dodatnie i ujemne strony ocenianego wydarzenia, czy zachowania wychowanka i daje mu szansę obrony jego stanowiska w tej oprawie. Niekiedy czynione wyrzuty tonem spokojnym, aczkolwiek stanowczym dają także pozytywne rezultaty wychowawcze. Kiedy jednak wrogo nastawiony do wychowanka wychowawca perswaduje mu o jego przewinieniach i krzykiem zmusza do słuchania swoich racji, a wychowanek przyjmuje postawę buntu i kontestuje te wypowiedzi, wówczas taka sytuacja prowadzi wprost do konfliktu. Sam w sobie może on mieć jednak pozytywną wartość, jako że uświadamia obu stronom odmienność ich stanowisk, dąje nowe doświadczenie życiowe związane z nawiązywaniem i zrywaniem relacji interpersonalnych, wreszcie konflikt stawia wprost ważne dla obu stron sprawy ukaząjąc ich złożoność i wielostronność ujęć tych samych kwestii

Dotychczas omówiono każdą z metod wychowania niejako oddzielnie, w sposób kliniczny. W praktyce wychowawczą) jest jednak przeważnie tak. iż wychowawcy stosują naraz wiele metod oddziaływań. W toku perswadowania, poprzez dobór słów i stwarzanie emocjonalnego klimatu rozmowy, występują albo kary, albo nagrody. Zatem sama w sobie rozmowa może być równocześnie karaniem lub nagradzaniem. W toku przekonywania dziecka do własnych racji wychowawca może stawiać określone zadania do wykonania i powoływać się na przykładowe wzorce zachowań. Rozwiązując określony problem w sytuacji

konfliktu wychowawca sam sUge się wzorem wychowawczym Dziecko może identyfikować się z jego poglądami, bądź ja odrzucać, amże go naśladować, albo kontestować. A zatem w jednej sytuacji wychowawczej występną niekiedy naraz wszystkie metody indywidualne.

Do zestawu metod oddziaływania poprzez grupę zalicza się taką, jak kształtowanie norm i wartości grupowych. Metoda ta stąjs się skuteczną szczególnie wtedy, kiedy wychowawca jest akceptowanym członkiem grupy, albo nawet jej przywódcą. Ma on wpływ na tworzenie się określonych reguł współżycia społecznego w tej grupie, na zachowania poazczególnych osób, na swoisty język zrozumiały tylko dla członków lą grupy. Normy i wartości grupowe, chociaż ukształtowane zostały na bazie norm i wartości moralnych obowiązujących w danym kręgu kulturowym, mają jednak swoisty, lokalny koloryt i odniesienie do doświadczeń określonej grupy osób. Wychowawca może tu ingerować poprzez powiększanie oferty wartości, doprecyzowanie norm grupowych, które grupa zaakceptuje, albo je odrzuci.

Inną metodą jest restrukturalizacja spontanicznie ukształtowanych W grupie relacji interpersonalnych opartych na zasadzie atrakcyjności poszczególnych członków i tworzących określoną strukturę socjometryczną, czyli układ pozycji ząjmowanych przez dzieci w grupie. Uzyskują one pewne statusy socjometryczne. Jednym z działaś wychowawcy rozpoznającego grupę swoich wychowanków jost odkrycie rzeczywistych powiązań między poszczególnymi członkami zospolu. Znając układ relacji interpersonalnych wychowawca może realizować swoje cele związane na przykład zo zmianą poetaw jednego z wychowanków poprzez restrukturowanie niektórych powiązań między określonymi uczniami w klasie, czy grupie wychowanków. Dokonuje on manipulacji w zakrosio podwyższania bądź obniżania statusów soąjometrycznych. Nie zawszo struktura formalna klas}- pokrywa się ze strukturą nieformalną mającą większy wpływ na żyde klasy szkolną), usytuowanie poszozogólnych uczniów, Ich samopoczucia w grupie, czy wroszcio możliwość wpływania na opinie i zachowania innych osób. Jednak manipulowanie statusami jest zadaniem niezwykle skomplikowanym, a niewłaściwe podejście do tych spraw może przynieść skutki odmienne od zamierzonych. Restrukturalizacja grapy wymaga od wychowawcy niezwykłego doświadczenia, taktu pedagogicznego i wrażliwości społecznej.

Również metoda kreowania przywództwa grupowego jest niezwykle delikatnym sposobom podchodzenia do problemów wychowawczych. Nie zawsze diagnozy wychowawcy w tym względzio pokryw ąją się z interesami i oczekiwaniami innych członków grupy, zwłaszcza liderów opinii. Oferowanie grupie wychowanków niechcianego przoz nich przywódcy formalnogo może spowodować głęboki konflikt w obrębio zespołu. Jodni będą posłuszni woli wychowawcy, inni będą wprost zwalczać taiciago kandydata doprowodząjąc do rozłamu

93