14

które w skali społecznej już zamarły i zachowały się jedynie w dokumentacji. Gdyby folkloryzm miał spełniać kryteria „autentyczności”, o-znaczałoby to nadal nieprawdopodobny tradycjonalizm dzisiejszych wspólnot wiejskich, które winny niezmiennie tkwić w realiach zwartego stylu życia, jakim z historycznego i antropologicznego punktu widzenia była kultura wiejska. Kultura ludowa i folklor były niegdyś dla chłopów jedyną znaną im rzeczywistością, a folkloryzm zakłada nie co innego, jak świadomy wybór, co w tym wypadku oznacza — potocznie mówiąc — przebieranie się od czasu do czasu w ludowe szatki dziadków i babek. Tak więc folkloryzm nie mógł się stać podstawą kształtowania świadomości regionalnej — to nie mogła być „odpowiedź” na globalizację i homogenizację, ale z pewnością pozwoliła proces ten zainicjować, stając się jednak obecnie jedjmie elementem poszukiwania lokalnego zakorzenienia. Kultura regionalna to jednak coś więcej niż kultura ludowa regionu.

Erie Hobsbawm, który zaproponował swego czasu upowszechnione dziś pojęcie „tradycji wytworzonej”, miał na myśli zbiór praktyk, będących niegdyś zbiorem akceptowanych i/lub respektowanych w skali społecznej reguł rytualnych i symbolicznych, które wyrażają pamięć o wartościach i normach zachowaniowych na zasadzie ich powtarzania, co automatycznie zakłada ich związek z przeszłością (Hobsbawm, 1983, s. 1). „Tradycja”, z jaką mamy tutaj do czynienia, nie ma nic wspólnego z „obyczajami” wspólnot tradycyjnych (także ludowych). Obyczaj spełnia bowiem podwójną funkcję — jest „motorem i kołem zamachowym” życia wspólnoty, nie dopuszcza jakichkolwiek inwariantów i odstępstw od normy. „Tradycja”, w tym wypadku „tradycja wytworzona”, pojawia się wówczas, gdy obumiera obyczaj i pozostawia po sobie zespół symboli i rytuałów, z których buduje się wizję przeszłości na potrzeby teraźniejszości; tradycja jest zawsze wyborem, inwariantem. W ten sposób konstruuje się narodową tradycję w ramach ruchów nacjonalistycznych, wykorzystując np. pieśni ludowe, artefakty materialne, symbole i znaki przeszłości dla współczesnych celów politycznych i ideologicznych. Według Hobsbawma, powszechne zjawisko wytwarzania tradycji datuje się od czasów rewolucji przemysłowej i posiada trzy częściowo pokrywające się formy. Może ono dotyczyć:

1)    ustalania i symbolizowania społecznej spójności lub członkostwa w realnych, względnie sztucznych wspólnotach,

2)    powoływania i legitymizowania instytucji, statusu lub relacji autorytetu,

3)    socjalizacji, przypominania wierzeń, systemów wartości i konwencji zachowań (ibidem, s. 9).

W wypadku prób kształtowania świadomości lokalnej, opartej na wytworzonej tradycji kultury ludowej, której elementem jest idea folklorystyczna, w rachubę wchodzi przede wszystkim sytuacja 3.; interpretowanie i powtarzanie tradycji ludowej nie przywraca jej oczywiście do życia,

170