180

e

*o

IM

w*

£

3

5

«/

*yt 6    ęlinunt- g» pr u.-nii lub palenia opwn (?J: Okres Chasseen: 1-2 - li lano*, MortMłun (Bretonta) Wyn-kość nauyA < 10 <m (wg l* Kmim ■

uAStwunem 19891.

Fig 6. Cliy bo»h for rcmting o* fcurnrę of fre opium (?}: Ousseen culcure limes 12 - Cr lannic. Mcrblhan (Brituny) Heiglu c: rr.f pott ca lOcrs fana Lr Rośne after A. Shwatt 1989}

180

dwa rgrrmplarze (Z. PodkowiAtka 1950. ». 129. tabl. XXXIX: 4a. b; B. Ma traszek 2001. s. 123-178. ryc. 13: J). Podobne przedmioty odkryto m.in. na terenie Holandii i Niemiec (|. A. Bakker 1979. ». 124. Fig. B3: 12. I3a; BI2: I3d; 15: 3b)‘. Jak wy-kazały specjalistyczne badania spektrograficzne oudów i gliny Jajek z Ćmielowa i Złotej wykonane przez L. Koziorowską w 1995 r. (por. aneks), me były one narzędziami używanymi w odlewnictwie miedzi. Wszystko wskazuje więc na to. iż służyły one do palenia roślinnych środków odurzających. Na tak* możliwość wskazuje m.in. analogiczne znalezisko z pochówku kurhanowego z terenu Rumunii z 111 tys. p.n.e., gdzie odkryto „główkę fajki" zawierającą zwęglone nasiona konopi (R. Rudgłey 2002. s. 34-35).

¹ Dcdlfj. a* poón— pr j< ■jinptllilncjrłl w lalach ina-ItT w Biskupinie na MM t pow 2jhb znaleziono kil-ka zabytków glinianych. kMff M uważane u łyżki Moiomnr w metalurgu ipoktiaoki kultury fcoyÓWj. a które potudiji idcwryrj nc bnaby jak onuwunr powyżej neolityczne artefakty S# to - rąlnnan iMniulniowai łyżka i dwie fajki (nr law. PkfA/Bn/lSIl; pierwsza znaleziona w anr 4S. w warstwie V - ar inw PMA/Ba/1112. draga ul w arze 130. w warstwie e - ni inw PMA/Bo.2507)

W inwentarzach KPL występuję takie gliniane łyżki (np. K. Jażdżewski 1936. s. 248. 268. ryc. 89. 187; H. Schwabedissen 1952. s. 14-66. Abb. 1. 10. Taf. 8; H. Wróbel 1987. a. 16. ryc. 1.1. M S. Midglcy 1992. fig. 34: lO: 42: 2: 44: 1). Wszystkie te gliniane przedmioty (łyżki, flasze z kryzę i fajki), moim zdaniem. mogły służyć do produkcji, przechowywania i konsumowania opium. Przypomnijmy, le opium można jeść lub palić. W stanie stałym można je spożywać tylko jako zagęszczony sok makowy z dodatkiem tłuszczu i innych składników (żywica. wyciąg z roślin). Do palenia opium natomiast podgrzewa się. ugniata, ostrożnie przypieka (patrz: gliniane łyżki!), zalewa wodę. i po pewnym czasie sączy. Przesącz zagęszcza się i rozlewa do małych glinianych garnuszków (patrz: flasze z kryzę!) i poddaje fermentacii trwającej kilka miesięcy W tym okresie usunięte zostają resztki roślinne. Podczas tego procesu na&tępuiy istotne zmiany chemiczne Narkotyna rozkłada się do mekoniny natomiast morfina nie ulega przemianie. Oczyszczone opium jest masę plastyczny i aromatyczną. Przy paleniu (patrz: gliniane fajki!), w miejscu żarzenia się alkaloidy sy niszczone, lednak częSC