17

sprzęgła w zależności od rodzaju sil (tarcia, napom hydrodynamicznego wirującej cieczy ilp.).

Podstawowym parametrem charakteryzującym pracę sprzęgła jest przenoszony moment obrotowy, obliczany zc wzoru

M = 9550-N-m    (18.1)

n

w którym:

P — moc przenoszona przez wal w kW, n — prędkość obrotowa w nbr/min.

W czasie pracy sprzęgło może podlegać chwilowym przeciążeniom. Ponieważ nie wszystkie przyczyny przeciążeń można przewidzieć/przy 'obliczaniu sprzęgieł stosuje się współczynniki przeciążenia K, ustalane doświadczalnie. Moment obrotowy maksymalny wynosi wówczas

M_max~K-M ,    (18.2)

Orientacyjne wartości współczynnika K są podane w tabl. 23 podręcznika [20],

Sprzęgła znormalizowane dobieramy z norm łub katalogów w zależności od momentu obrotowego M_m(lx i średnicy czopa walu. Należy przy tym iJWracać uwagę na to, że w niektórych przypadkach moment nominalny podany w normie dopuszcza chwilowe przeciążenia. W takim przypadku sprzęgło dobieramy na podstawie momentu M (wzór 18.1).

W dalszej treści rozdziału są omówione zasady obliczania podstawowych sprzęgieł, zaś w tablicach 57-r 60 podano wyjątki z PN dotyczące niektórych.rodzajów sprzęgieł mechanicznych i ciernych.

Sprzęgła tulcjowe kolkowe obliczamy wg następujących wzorów

(18.3)

F 2M,_(I,„,

—^ ---—

u    rrd

gdzie:

F_t — silą działająca na jeden przekrój kolka, d — średnica walu,

n — liczba przekrojów ścinanych kołków łączących jeden z walów' z tuleją.

Kolki liczymy na ścinanie wg wzoru _ 4F,

(18.4)

n ’ fi-²

gdzie: d_k — średnica kolka.

Jeżeli sprzęgło tulejo we ma spełniać zadanie sprzęgła przeciążeniowego (bezpieczeństwa), w chwili osiągnięcia maksymalnego'momentu skręcającego rzeczy wisie naprężenia ścinające powinny być równe naprężeniom niszczącym lub jeszcze 'większe

(18.5)

R_f

W tym przypadku stosuje się na kolki stal St2S. dla której ' = 300 MPa, lub miedź - R_t~ 200 MPa,

Sprzęgłu łubkowe dobieramy z normy P.N-66/M-85253 (labl 57) na podstawie przenoszonego maksymalnego -momentu obrotowego i średnicy walu. Moment obrotowy jest przenoszony dzięki silom tarcia, zatem

M_t> M_max+ K-M    i    (1S.6)

Uzyskanie żądanego momentu tarcia M_r zależy od napięcia śruby, które obliczamy zc wzoru

(18,7)

__

% ‘d-j.ru    71-d'Li-n

w którym:

Qi — siła rozciągająca jedną śrubę (napięcie śruby), n — liczba śrub w sprzęgle, .

/i — współczynnik tarcia (/(--0,1-t-0;2).

Znając napięcie śrub, ustalamy wartość naprężeti w śrubach wg wzoru m-—(18.8)

W którym d, — średnica rdzenia śruby, podanej w wym. normie (tabl. 57). Na podstawie obliczonych naprężeń rzeczywistych (oj.) dobieramy odpowiedni materia! na śruby.

Sprzęgła kołnierzowe dobieramy z no riny PN-óó/M-85251 ,(tabl, 58) lub PN-66/M-85252. Śruby łączące kołnierze (przenoszące moment obro-

255 '