kupa5

-4-

Łożyskowanie. Podziać łożysk w zależności od rodzajów tarcia, hipotezy tarcia. Łożyska ślizgowe, zjawiska fizyczne zachodzące w łożyskach, przykłady budowy i wykonania łożysk ślizgowych- typu zegarowego, walcowych z panewkami mineralnymi, porowatymi, z tworzyw sztucznych Łożyska stożkowe, pryzmatyczne, przepływowe, magnetyczne, auty wstrząsowe Łożyska toczne bez pośrednich elementów tocznych i z pośrednimi elementami tocznymi, rodzaje łożysk tocznych, normalizacja, zasady dobom łożysk Osadzanie łożysk na wałkach i w obudowach, smarowanie i uszczelnianie łożysk, źródła oporów ruchu, szacowanie i pomiary' oporów iuchu Miniaturowe łożyska toczne. Łożyska sprężyste, zawieszenie na sprężynach płaskich i sprężynach krzyżowych, zawieszki sprężyste swobodne i naprężone.

PODZIAŁ ŁOŻYSK W ZALEŻNOŚCI Ol) RODZAJÓW TARCIA.- cclcm u łożyskowania jest zapewnienie ruchu obrotowego współpracujących elementów pizy małych oporach ruchu i małym zużyciu oraz przeniesienie sil obciążających na elementy Ze względu na rodzaj tarcia łożyska dzielimy na: a) ślizgowe, b) toczne, c) foczno-ślizgowe. d) sprężyste z wykorzystaniem tarcia wewnętrznego w elementach sprężystych, e) beztarciowe magnetyczne, -powietrzne.

ŁOŻYSKA ŚLIZGOWE- składa się z czopa i panewki ze względu na kształt czopa rozróżniamy łożyska walcowe, stożkowe, kulowe. ZJAWISKA FIZYCZNE- obciążenie łożyska siłą F powoduje powstanie nacisków stykowych, rzeczywista powierzchnia styku czopa z panewką, a także maksymalne wartości nacisków zalezą od luzu w łożysku Przy małych średnicach czopa i wynikającej stąd małej dokładności wykonania łożyska, należy liczyć się z dużym rozrzutem luzów i dużym rozrzutem maksymalnych nacisków, z tego powodu wprowadzono pojęcie nacisków obliczeniowych. Pobl~F/dl Opory ruch zależą od

luzów w łożysku Jeżeli założyć liniowy styk czopa i panewki to: Aft - t'ny, jeżeli założyć,

że wymiary czopa i panwi są identyczne to Mt będzie 1,27 razy większe W rzeczywistości czop styka się z panewką na części obwodu mniejszej niż ni2. tak więc rzeczywista wartość

współczynnika tarcia zawiera się. // < // •? 1,27fi W łożyskach smarowanych współczynnik

rz

tarcia zależy od: a) nacisków obi, b) prędkości obrotowej czopa n, c)lepkości użytego smaru, d)luzu w łożysku Przy zerowej prędkości obrotowej u ma dużą wartość - tarcie spoczynkowe, w miarę wzrostu prędkości wzrasta ciśnienie w klinie smarującym i część obciążenia, a następnie całe obciążenie przenoszone jest przez smar i [i maleje W rzeczywistości zc względu na niedostateczny dopływ smaru łożyska pracują przy tarciu mieszanym

ŁOŻYSKO TYPU ZEGAROWEGO - w płytach stanowiących szkielet wykonane są otwory' łożyskowe. Aby zapewnić dobrą współpracę powinny być wykonane z mosiądzu lub brązu a czop ze stali Przy większych konstrukcjach stosuje się panewki w postaci tulejek z mosiądzu, brązu, tworzyw sztucznych, spieków metali, kamieni szlachetnych PANEWKI MINERALE- stosowane są tam gdzie nic jest możliwa okresowa konserwacja łożyska, a prędkości obrotowe łożyska są znaczne Panewki te są bardzo odporne na zużycie, materiałami stosowanymi na te panewki są: diament, korund, dwutlenek krzemu.

Wyróżniamy dwa rodzaje mocowania panewek w płytach łożyskowych: a) oprawiane- są umieszczone suwliwie w gnieździć i zamocowane przez odkształcenie brzegu gniazda, b) wtłaczane- łatwiejsze do wykonania, i ewentualnej wymiany, wykonuje się je za pomocą prasek

PANEWKI POROWATE- są to panewki spiekane z proszków żelaza i stopów miedzi nasycone smarem, który-jest zmagazynowany w porach Podczas pracy na skutek wzrostu