17

Sprzęgła w zależności od rodzaju sil (tarcia, naporu hydrodynamicznego wirującej cieczy ilp.),

Podstawowym parametrem charakteryzującym pracę sprzęgła jest; przenoszony moment obrotowy, obliczany ze wzoru

Af» 9550^N-m    (18.1)

w którym:

P — moc przenoszona przez wat w kW, n — prędkość obrotowa w obr/min.

W czasie pracy sprzęgło może podlegać chwilowym przeciążeniom. Ponieważ nie wszystkie przyczyny przeciążeń można prze w i d zi c ć/p rzy obliczaniu sprzęgieł stosuje się współczynniki przeciążenia K, ustalane doświadczalnie. Moment obrotowy maksymalny wynosi wówczas

M_max~K-M .    (18.2)

Orientacyjne wartości współczynnika K są podane w tabl. 23 podręcznika [20],

Sprzęgła znormalizowane dobieramy z norm łub katalogów w zależności od momentu obrotowego M_m(lx i średnicy czopa wału. Należy przy tym ijwracać uwagę na to, że w niektórych przypadkach moment nominalny    podany w normie dopuszcza chwilowe przeciążenia.

W takim przypadku sprzęgło dobieramy na podstawie momentu M (wzór 18.1).

W dalszej treści rozdziału są omówione zasady obliczania podstawowych sprzęgieł, zaś w tablicach 57-r 60 podano wyjątki z PN dotyczące niektórych,'rodzajów sprzęgieł mechanicznych i ciernych.

Sprzęgła t ulej owe kolkowe obliczamy wg następujących wzorów

(18.3)

n n-d

gdzie:

Tj - siła działająca na jeden przekrój kolka, d — średnica walu,

n liczba przekrojów ścinanych kołków łączących jeden z walów' z tuleją.

gdzie: d_k — średnica kolka.

Jeżeli sprzęgło tulejo we ma spełniać zadanie sprzęgła przeciążeniowego (bezpieczeństwa), w chwili osiągnięcia maksymalnego'momentu skręcającego rzeczywiste naprężenia ścinające powinny byĆ równe naprężeniom niszczącym lub jeszcze większe

R,    (18.5)

W tym przypadku stosuje się na kolki stal St2S. dla której K_t — — 300 MPa, lub miedź — 1^= 200 MPa.

Sprzęgła łubkowe dobieramy z normy PN-66/M-85253 (labl. 57) na podstawie przenoszonego maksymalnego momentu obrotowego i średnicy walu. Moment obrotowy jest przenoszony dzięki silom tarcia. zatem

M_t > M_max -~ K-M    .    (18.6)

Uzyskanie żądanego momentu tarcia M_T zależy od napięcia śruby, które obliczamy zc wzoru

AM _T

%'d'it-n

(18.7)

Kojki liczymy na ścinanie wg wzoru _ ^4J7<

- -1 A'_f

(18.4)

AM

^rx*^rW fiX

n-d-ii-n w którym:

Qi — siła rozciągająca jedną śrubę (napięcie śruby),

n — liczba śrub w sprzęgle,

fi — współczynnik tarcia (/< -- 0,1 0;2).

Znając napięcie śrub, ustalamy wartość naprężaj w śrubach wg wzoru

°V

4 g,

n-d²t

K

(18.8)

w którym d_{ — średnica rdzenia śruby, podanej w wym. normie (tabl. 57). Na podstawie obliczonych naprężeń rzeczywistych (oę) dobieramy odpowiedni materiał na śruby.

Sprzęgła kołnierzowe dobieramy z normy PN-óó/M-85251 .(tabl. 58) lub PN-66/M-85252. Śruby łączące kołnierze (przenoszące moment obro-

255