1(1)

fRANOSZKj

-.Nf.:s/.KA WANDA WAWRO

Lniwcrsytei Lubelski Jana Pawia f>

ŚRODOWISKOWE Tł.0

rologicznych zachowań młodzieży

KOMUNIKAT 7. BADANI

WPROWADZEŃ IK

W Kulturowych definicjach młodzieży. niezależnie iw ogólnospołecznego tła •yoia i rozwoju. zawarte sa różnoraka Konkretyzowane oczekiwania, przede •-.stkiir. w zakresie jej zachowań prospołecznych. Moóe.e i wzorce tych za-:w«ri winny być przekazywane w podstawowych śrtKłowiskach socjalizacji -:; >wno programowo i metodycznie, iak lei r.a podstawie wyrazistych pr/ykła-. -■ ich realizacji w życiu codziennym. W związku z tyra uwarunkowania 2a-\r.ć w szerszym ile społeczno-k uUuro\'vy m oraz mik rośny.iowiskach, bczpo-: iivo socjalizujących. w założenm winny stanowić dla młodzieży realne wspar-.. :>v mała ona szansę i pełne możliwości reubzownnia skierowanych wobec : oczekiwań. Młodzież ze szczególnym wyczuleniem rozpoznaje i ocenia tło v ;łccznc. w którym ma owe oczekiwania ze strony dorosłych realizować.

Po przełomie społcc/no-ustrojowyni w Polsce, zwłaszcza w pierwszym trasie, znaczna część polskie; młodzieży, jak wynika z licznych badań w latach .. oceniła nową perspektywę jako korzystną dla samorealizacji. Uwidoczniło , .o szczególnie w danych dotyczących jej aspiracji życiowych, ksziałcenio-ych. zawodowych, prestiżowych - według lansowanych powszechnie wzorców ^:2cń i zachowań prospołecznych adresowanych do młodej generacji. Jcdmik-.. na skalę dotąd nic spotykaną nastąpiła zarazem w tym okresie erupcja .tpokcjącyeh zachowań aspołecznych, patologicznych, dewiacyjnych. Tak : cpokojąoc zjawisko odnoszące się do młodzieży niektórzy badacze tłumacza •ko przejaw „społecznego nieprzystosowania, reakcję, na sytuację, w której . r/.yszło jej żyć, której nie akceptuje i którą chce zmienić”¹. Rzeczywiste za-. zwania młodzieży byłyby zatem swoistym językiem odpowiedzi społcczori-

90

slwu, nożna hy sądzić, ze w tych skrajnie negatywnych przypadkach warunkowanej bezsilnością lub niezdolnością do przeciwstawienia się strukturom stanowiącym barierę dla jej harmonijnej .samorctrazacp. ule także naciskom negatywnych wzorców, f unkcjonujących w tle społecznym na tych samych prawach, na których funkcjonują wzorce zachowań prospołecznych.

W podjętych rozważaniach zmierzamy do ustalenia interesujących nas, wyże; wspomnianych współzależności, ak tak. jak postrzega je sama młodzie/, krytycznie oceniająca czynniki środowiskowe, od{K>wicdz.iałne, jej zdaniem, z?, ekspansję zachowań patologicznych v/ polskim społeczeństwie okresu ciągle mrbulcntuio przebiegających przemian społecznych. Uwzględnione zostaną również opinie badany cii dotyczące możliwości przeciwdziałaniu ekspansji zachowań patologicznych.

(.‘ermm^-, niniejszej prezentacji w /^łożeniu stanowią dane z badań własnych. zaprezentowane w postaci komunikatu. Ogólnie przyjęła. zasada metodologiczna domaga się jednak uwzględnienia ustaleń pojęciowych w oomesio-n.u do badanego zjawiska, odniesienia się do danych 2 dotychczasowych badań, jak też prezentacji wiodących problemów badawczy eh oraz innych aspektów własnego w'are/.taiu badawczego.

I WYrtRANF. DANE DOTYCZĄCE TENDENCJI 1UWARUNKOWAŃ ZAC HOWAŃ PATOLOGICZNYCH W T..-Y! ACH 90. W POLSCE /.UWZGLĘDNIENIEM DEF1N 1CYJNYC.7T ROZRÓZ.NICN

Literatura dotycząca zjawisk patologicznych i ich uwarunkowań stanowi już dość zasobny, choć ciągle nic wystarczający zarówno teoretyczny, jak ' empiryczny dorobek poszczególnych nauk społeczny eh; socjologii, psychologii czy pedagogiki. Wyczerpujący opis zawartego w nici dotychczasowego stanu badań nie jest naszym zamierzeniem, wykracza poza ramy przyjętej koncepcji niniejszego opracowania, a co z tym się wiąże, nic jesi wykonalne ze względu na rozległość problematyki.

Patologie w dziedzinie zachowań ludzkich są zj.mskiem bardzo złożonym i zróżnicowanym ze względu na ich cechy, dynamikę craz powiązania z tłem społecznym. co sprawia, że trudno je jednoznacznie i całościowo zdefiniować. Definicje patologii zachowań funkcjonujące w literaturze, a zarazem stanowiące punki wyjścia w analizach empirycznych poszczególnych badaczy akcentują bądź ogólnie przyjęte ich znaczenie jako ..zachowaniu się jcdnosick i określonych grup sprzeczne z wartościami danej kultury'⁵'¹, bądź przez wskazanie na

' f.efaylrtn PW.\. v S66. Pndnlirw o(;tcs!sv>. /najdiijL-tm- «• kl^yotnym ujęciu A Pnu^ć-t uekk^o, rwumWąeeac pKolojżę ^>*ko len nMi/.ij fiirkcjfinowma jakiegoś systemu «|Xiletyitóz,o.

J. Żcbrowild. RfyJzbme. uwa^nkoWerM pn&iępc::<iś\i nifiauictu w. a nypóhzes-