10

Grzyby chorobotwórcze u żywiciela (człowiek, zwierzę) rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo, natomiast płciowo w środowisku zewnętrznym; prawdopodobnie niektóre gatunki pasożytujące u człowieka mogą rozwijać się w określonych gatunkach zarówno jako anamorfy, jak i teleomorfy; dla ich wyróżnienia używa się nazwy holomorfa.

Większość gatunków grzybów chorobotwórczych mieści się w trzech gromadach: Zygomycota (sprzężniaki), Ascomycota (workowce) i Basidiomycota (podstawczaki). Podział ten opiera się o cechy fenotypowe (morfologiczne, biochemiczne) oraz o cechy genotypowe. Opisane przez nas - wyłącznie sprzężniaki (Zygomycota)    - oba stadia rozmnażania

realizują w obrębie jednego gatunku, chociaż nie u wszystkich udało się dostatecznie dokładnie poznać stadium teleomorficzne.

Analiza cech genotypowych workowców i podstawczaków istotnie zwiększyła liczbę identyfikowanych grzybów patogennych; u ponad 50% gatunków z tych gromad stadium anamorficzne i odrębnie stadium teleomorficzne mają własne całkowicie różne nazwy binominalne gatunków.

W badaniach własnych stwierdziliśmy, m.in. że Candida kefyr stanowi parę z Kluyveromyces marxianus, chociaż między opisaniem obu tych gatunków przez różnych autorów minęło ponad 80 lat; przekonaliśmy się, że podstawowe cechy morfologiczne (blastospory, pseudostrzępki, strzępki właściwe) i biochemiczne (zymogramy, auksanogramy) obu tych gatunków nie różnią się istotnie. Natomiast K. marńanus ma zdolność, której brakuje C. kefyr - rozmnażania płciowego, z tworzeniem worków i zarodników workowych.

Zygomycota (sprzężniaki) tworzą grzybnie ze Strzępek niepodzielonych na komórki, wielojądrowych, są komórczakami (cenocyt); wyróżnia się wśród strzępek: rozłogowe (stalony), chwytniki (ryzoidy) oraz trzonki lub strzępki zarodnikonośne, tzw. sporangiofory (sporangiophor), np. u Absidia, Mucor, Rhizopus.

Zarodniki sporangialne (sporangiosporae) tworzą się endogenicznie w zarodniach na strzępkach zarodnionośnych - sporangioforach. Zarodnia (sporangium) kulista lub cylindryczna, oddzielona jest od strzępki zarodnionośnej błoną poprzeczną, zwykle buławkowato wygiętą, tzw. kolumellą (columella). W zarodni wielojądrowa plazma rozpada się przez wielokrotne podziały na kilkujądrowe zarodniki sporangialne lub strzępki.

Niekiedy na bocznych odgałęzieniach sporangioforów tworzą się zaradnie mniejsze od szczytowych, zawierające mniej zarodników, bez

34