38 (64)

ĆW.ll PRJONY

Priony:

•    śmiertelne choroby neurodegeneracyjne

•    Zakaźne w warunkach naturalnych i eksperymentalnych

•    Długi okres inkubacji bez odpowiedzi immunologicznej organizmu

•    Charakterystyczne zmiany neuropatologiczne i ubytki w tkance mózgowej

pasaiowane encefalopatię (amyloidozy) gąbczaste (patogenne jest tylko białko). Jest to białko identyczne, ale inne w strukturze II i III rzędowej.

Amyloidozy - nieprawidłowe fałdowanie białka, nierozpuszczalne, toksyczne agregaty białkowe odkładąją sie w tkance w postaci włókien konfiguracji P-

PRION - białkowa cząsteczka infekcyjna pozbawiona kwasu nukleinowego PROtemaceous INfectious particie

Gen PRNP - koduje prawidłowe komórkowe białko PrP⁰ (cellular-c); konwersja do patologicznej formy PrP⁹⁰ (Sc- scrapie)

Prioru

■    białko (sialoglikoproteina) 1982

■    glikoproteina zakotwiczona w błonie komórkowej za pomocą kotwicy GPI (glikozylofosfadylo inozytol) + powtórzenia oktapeptydów wiążące jony Cu 2* (mostek S-S, który stabilizuje strukturę ID-rzędową białka

■    peptyd sygnałowy -> potrzebny do transportu białka przez błonę (jak nie jest potrzebny to jest usuwany)

■    produkt genu PRNP

■    2 izoformy

PrPC - izoforma komórkowa (prawidłowa)

Prpsc - izoforma patologiczna (infekcyjna) (wiecej p-fałd, bardziej złożona 2 i 3 rzędowa budowa, gen dla niego jest na krótkim ramieniu 20 chromosomu)

PrP^łe*

PrP*

■    konserwatywne białko

•    gen kodujący - PRNP (u człowieka chromosom 20)

Białko prionu człowieka:

-    253 aminokwasy

-    występuje w wielu tkankach organizmu

-    22 aminokwasy N - końcowe - służą za sygnał peptydowy dla translokacji białka przez błonę

-    fragment C - końcowy tworzy 3 helisy o i dwie krótkie przećiwrównoległe nici P-

-    dwa miejsca N - glikozylacji - Asp 181 l 197 - produkowane w ER przechodzi przez aparat Golgiego (modyfikacja potranslacyjna) na zewnętrznej powierzchni końców przyczepione za pomocą GPI

-    niektóre cząsteczki stale krążą miedzy powierzchnią komórki a szlakiem endocytozy (ok. 1 h) - miąjsce konwersji do PrP$c

-    10% utworzonych cząsteczek jest degradowanych w cytozolu

-    5 h - okres półtrwania

Rola:

■    homeostaza wapnia

•    odpowiedzialne za procesy uczenia

■    regulacja presynaptycznych stężeń miedzi

■    aktywność i lokalizacja nieodwracalnej syntazy NO (nNOS)

■    transmisja sygnałów na powierzchni komórki

■    adhezja komórkowa

38