3 3

3

Komórki węzłów są typu "regulator rytmu" (pacemaker) Nie utrzymują one stałego potencjału spoczynkowego, ale na skutek zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej dla jonów Na⁺ i Ca⁺² powolnie depolaryzują się do osiągnięcia potencjału krytycznego W następstwie tego regularnie generują potencjał czynnościowy, który rozprzestrzenia się w sercu. Ośrodek najszybszy (węzeł I-rzędowy) narzuca tempo skurczów, ponieważ pobudzenie generowane przez ośrodki wolniejsze natrafia na okres refrakcji bezwzględnej po poprzednim skurczu i ich działanie nie ujawnia się.

Wyróżniamy

•    Węzeł zatokowo-przedsionkowy - leży w ujściu żyły głównej górnej do prawego przedsionka (embrionalna zatoka żylna). Wyładowuje się z częstotliwością 60-80 c/min i narzuca rytm pozostałym częściom układu bodźcotwórczego Nazywany jest rozrusznikiem serca.

•    Węzeł przedsionkowo-komorowy - położony w ścianie prawego przedsionka, w dolnej części przegrody międzyprzedsionkowej. Częstotliwość wyładowań - 40-60 c/min Uszkodzenie tego węzła powoduje tzw. blok serca (przedsionki i komory kurczą się w odrębnym rytmie).

•    Pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa) -odchodzi od węzła przedsionkowo-komorowego Po krótkim przebiegu pień pęczka dzieli się na dwie odnogi (prawą i lewą), które biegną w dolnej części przegrody międzykomorowej. Odnogi rozpadają się na włókna Purkinjego wchodzące w bezpośredni kontakt z komórkami serca Częstotliwość wyładowań - 20-40 c/min

Ryc. Układ bodźcotwórczo-przewodzący serca. Zmiany rytmu serca - odbywają się na drodze nerwowej i humoralnej, a także termicznej

1. Regulacja nerwowa

unerwienie serca

Splot sercowy leżący u podstawy serca, wokół łuku aorty i pnia płucnego Otrzymuje on włókna nerwowe współczulne i przywspółczulne:

A.    Współczulne nerwy sercowe: szyjne i piersiowe - pochodzące ze zwojów szyjnych i 5-6 zwojów piersiowych pnia współczulnego

Ośrodki zwiększające pracę serca (współczulne) - rogi boczne rdzenia kręgowego w segmentach C8 -Th2 (tzw. drugorzędowy ośrodek sercowy) - pobudzają serce przy:

•    emocjach, wysiłku fizycznym

•    spadku ciśnienia tętniczego sygnalizowanego przez baroreceptory

•    spadku p021 pH, wzroście pCOł - pobudzenie chemoreceptorów

B.    Unerwienie przywspółczulne - gałęzie sercowe nerwu błędnego (X nerw czaszkowy). Na zakończeniach nerwów wydzielana jest ACh