5

a)

Rys. 10.32. Nożyce krążkowe: o) o osiach równoległych, b) o osiach skośnych

Rys. 10.33. Zasada działania wykrojnika

Do cięcia blach powszechnie są stosowane nożyce dźwigniowe lub gilotynowe o nożach prostych lub skośnych. Nożyce o nożach skośnych nie wymagają do cięcia materiału dużej siły w przeciwieństwie do nożyc o nożach prostych. Jak wiadomo, im większy jest kąt rozwarcia nożyc, tym mniejszej siły trzeby użyć, aby ściąć materiał. Jednakże zbyt duże kąty powodują wymykanie się materiału spod nożyc podczas cięcia. Aby temu zapobiec, kąt rozwarcia nożyc musi być mniejszy od kąta tarcia.

Do cięcia blach używa się niekiedy nożyc krążkowych (rys. 10.32). Pod wpływem siły tarcia materiał zostaje wciągnięty między obracające się krążki nożyc, które powodują jego cięcie. Praca nożyc jest więc zależna od tego, czy kąt chwytu rolek jest mniejszy od kąta tarcia, czy większy. W pierwszym przypadku materiał ulegnie rozcięciu, a w przypadku drugim rolki będą ślizgać się po materiale. Nożyce krążkowe o osiach równoległych (rys. 10.32a) umożliwiają Cięcie blach głównie po liniach prostych. Cięcie po łukach powinno się odbywać nożycami krążkowymi o osiach skośnych (rys. 10.326).

Cięcie na prasach. Do cięcia na prasach (wycinania) najczęściej stosuje się przyrządy (tłoczniki) zwane wykrojnikami. Najprostszy wykrojnik (rys. 10.33) składa się z płyty tnącej / i stempla 2. Podczas wycinania materiał spoczywa na płycie tnącej, a stempel wgniata go do wnętrza otworu. Pod działaniem stempla mateiał w miejscu styku z krawędzią płyty tnącej ulega przesunięciu. W tych też miejscach powstają naprężenia przekraczające wytrzymałość materiału na ścina-

287