541788B80456734901&9088585 n

PrędkoSC ruchu fonów zalezy od napięcia, ale także od rodzaju fonów. Na ogól kationy wchłaniają tę lepiej nil aniony, jest to spowodowane tym. że przy zwykłym pH skóry dominują w niej grupy z ujemnym ładunkiem Dla skutecznoki zabiegu jontoforezy ważne |esc również stężenie substancji czynnej i pH roztworu donorowego.

Na*

Na"

Rycina 14.1. Mechaniim powstawano mtkrostrunucrk wody podczas (ontoforezy.

243

h₃o

7 uswsa

- j

duże

s weżenie NaÓ

Hi i " -h i......    «|\l*

Przed zabiegiem należy dokładnie oczyścić i odttu&il skóry. Przyjęto nasadę. ze jon-toforc/ę można wykonać dopiero po upływie tygodnia od zakończenia leczenia miejscowego, ponieważ istnieje ryzyko działań niepożądanych wywołanych przez jony pozostałe na skórze po leczeniu.

Drogi przepływu jonów przez skórę

Strumień jonów wymuszony przyłożonym napięciem płynie przez kanały gruczołów potowych, przez mieszki włosowe oraz mi-krouszkodzenia warstwy rogowej. Wprowadzone jony gromadzą się głównie w substancji międzykomórkowej na granicy skómo-naskórkowej. Niektóre jony mogą prawdopodobnie przenikać do wnętrza komórek. choć to zjawisko związane jest przede wszystkim z elektroporacją powstającą w wyniku działania prądów wysokiej częstotliwości (zjawisko opisane w rozdziale pt. „Elektroporacja"). Niektóre urządzenia dają możliwość wykorzystania obu zjawisk jontoforezy i clcktroporacji w jednym zabiegu. W jontoforezic przy dłuższym pozostawieniu elektrod)'w- jednym miejscu jony mogą przenikać do skóry właściwej i następnie drogą naczyń krwionośnych przedostawać się do innych tkanek, poza pole zabiegu. Działanie takie w kosmetyce nie jest uzasadnione, ponieważ zmniejsza koncentrację aktywnych substancji w miejscu działania, czyli w skórze. Koncentracja jonów w tkankach zależy w pewnym stopniu ud ilości wprowadzonych jonów (nie stosuje się jednak stężeń wyższych niż 5%).

wielkości powierzchni, przez którą wnikają, i czasu przepływu prądu. Natężenie prądu nic powinno przekraczać 5 mA, wyższe nic podnosi efektywności zabiegu, a może być przyczyną poparzeń termicznych. Żywe tkanki mają określoną tzw. pojemność jonową, czyli ograniczoną zdolność gromadzenia jonów wprowadzanych do nich z zewnątrz. Oznacza to. że wydłużenie czasu zabiegu oraz zwiększenie natężenia prądu jest skuteczne tylko w granicach określonych pojemnością jonową skóry.

Przed wszystkimi zabiegami wzmacniają cynii transfiort cpidermalny skórę należy odtłuścić Dodatkowo można wykonać złoszczenie chemiczne (np. kwasem glikolowym) lub mechaniczne (np. mikrodermabrazję). Obie czynności zwiększają skuteczność metod wpływających na transport substancji czynnych przez naskórek.

Zjawiska zachodzące podczas jontoforezy w skórze

Podczas jontoforezy oprócz elektroforezy (opisanej w rozdziale pt. ..Zabiegi / wykorzystaniem prądu") zachodzi także zjawisko osmofonrzy (elektroosmozy). W trakcie cle-ktroosmozy w głąb skóry przenoszone są związki czynne, niezależnie od ich ładunku elektrycznego.

W tzw. roztworze donorowym są zawsze pewne ilości chlorku sodu (NaCl). Przy jon-toforezie anodowej szybkość wnikania w skórę jonów sodu (Na*) jest większa niż migracja jonów chlorkowych (Cl") na powierzchnię skóry Ib powoduje, że rośnie stężenie soli w głębiej położonych warstwach i powstaje gradient ciśnień osmotycznych. co prowadzi do migracji wody w głąb tkanek Powstające mikrostrumienie wody przenoszą wszystkie rozpuszczone w niej substancje (np. hydrolizaty białkowe), niezależnie od ich ładunku elektrycznego. Pewna ilość związków czynnych może także przenikać głębiej w wyniku dyfuzji biernej, ułatwionej silnym uwodnieniem naskórka.

Zastosowanie jontoforezy w kosmetyce

Mechanizm działania jontoforezy zależy od rodzaju w prowadzonych jonów, od bezpośredniego wpływu prądu na tkanki oraz od jej pośredniego oddziaływania na narządy głębiej położone. Jontoforezę stosuje się w celu min. zwężenia lub rozszerzenia naczyń, zmniejszenia potliwości. rozmiękczenia blizn, redukcji stanów zapalnych i obrzęku oraz przeciwbólowo. Zastosowanie zależy od działania stosowanych związków czynnych. Jontoforezę można łączyć z innymi zabiega-

Tabela 14.1. Przykłady związków stosowanych w|orv-toforezic

joncoto-eM snoóowa t +):

chlorek wapni* - zaburzeni* niczynoruchowe. trądzik rozowzty

|omotoreza katodowa (-g

kww askorbinowy (witamina C) - problemy raczy-ncruchcrwe. poszwzone naczynka fczwionoine

alfa-hydrofcsykwasy (AHA}, beo-hyd-oksyfcwasy (BHA1 - starzenie skó-y. trądzik

kwas retinowy - starzenie skóry, trądzk kwas okotynowy - skuca koocryn fbdek potasowy - bkzny

IK-tSSPt iKJtZ

mafc scęzcmc NaCl

Wirstwa

rogowa

HjO

mi, np. z sonoforczą. Wicie stosowanych obecnie urządzeń daje możliwość łączenia tych technik w jednym zabiegu. Warto zawsze zwracać uwagę na mechanizm działania aparatury kosmetycznej, tak aby kupując tzw. kombajn gabinetowy, nie dublować urządzeń, które często w komplecie z innymi są wbrew pozorom znacznie droższe.

Piśmiennictwo

1.    Aro /.. tykami*i K : Wykorzystanie pola elektrycznego i ultradźwięków we wspomaganym transporcie transcpidcrmalnym. Wiadomości PFK.2007; 10(1): 5-25.

2. Kai\» f. Elekt lotcrapia. Zasady i z.astonowanie. Wydawnictwu Lekarskie PZWL. WarszAwa 2003.

'ł. Alibi T.. Kaiprzak W.: Fizykoterapia Wydawnictwo Lekarskie PZWL* Warszawa 2006.

I Strahtrzptsia-Ltrpa A. Straburzyński C.: Fizjoterapia Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2004!