CCF20090513023

Mosty zamiast murów. O komunikowaniu się między ludźmi.

Red. John Stewart. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa 2000.

Jeśli związek małżeński nie jest chroniony i nie daje mu się szansy, by rozkwitł, a żaden z partnerów nie ma możliwości własnego rozwoju, to system rodzinny jest wypaczony, a rozwój dzieci będzie zaburzony.

Bycie dobrym rodzicem, w wyważony sposób pełniącym swoją rolę nie jest niemożliwe. Wystarczy, aby rodzicom wystarczyło umiejętności i .samoświadomości, by utrzymać przy życiu własne Ja i swój związek małżeński, gdy puszka z robakami jest wypełniona. Tacy rodzice stoją na straży dobrze funkcjonujących rodzin. Takich, które kanalizują napięcia występujące w sieci powiązań rodzinnych, ukierunkowując je na twórczy rozwój.

Pytania przeglądowe

1.    Jakie są, według Satir, trzy podstawowe kategorie ról i par w rodzinie?

2.    Jaki jest związek między rolami w rodzinie a oczekiwaniami?

3.    Rodzina Llntonów składa się z pięciu osób tworzących trzydzieści trójkątów. Ile jest trójkątów w twojoj rodzinie?

ą. Jakie główne spostrzeżenia czyni Satir na temat olbrzymiej złożoności relacji rodzinnych?

Kwestie do omówienia

1.    Dlaczeg Satir zaleca nam, by do mapy rodziny włączać członków rodziny, którzy zmarli lub przebywają poza domem?

2.    Dlaczego Satir mówi, że role w rodzinie zawsze związano są z parami?

3.    Jaką istotną cechę zyskuje mapa twojej rodziny, gdy przechodzisz od par do trójkątów (oczywiście oprócz pojawienia się nowej osoby)?

4.    Mapa narysowana przez Satir ukazuje pary i trójkąty łączące wszystkich członków rodziny. Czy myślisz, że odnosi się to do sieci kontaktów każdej rodziny? Czy istnieją w ogóle członkowie rodziny, którzy nie są połączeni w pary lub nio stanowią części trójkąta?

5.    Powtórz swoimi słowami główną radę Virginii Satir skierowaną do rodziców.

Poniższe opracowanie opiera się na przedstawionej przez Satir analizie powiązań rodzinnych. Autorzy objaśniają kilka patologicznych sposobów porozumiewania się, które powodują problemy w komunikowaniu się rodziny, i proponują kilka sposobów uczynienia komunikacji w twojej rodzinie bardziej satysfakcjonującą i bardziej konstruktywną.

Praca zaczyna się od podania listy szkodliwych reguł zaburzających komunikację w rodzinie, na przykład takich, które mówią, że źle jest prosić o pomoc, demonstrować złość wobec rodziców, rozmawiać o potrzebach i odczuciach sfery seksualnej lub wyrażać strach. W niektórych rodzinach istnieją także specyficzne zasady dotyczące postrzegania, w myśl których dzieci nie powinny na przykład zauważać tego, że tata lub mama są pijani i nie nadają się do pełnienia swoich obowiązków, lub nie należy dostrzegać tego, że przy obiedzie panuje atmosfera wrogości. Takie zasady percepcji

lub komunikacji skłaniają członków rodziny do toksycznych reakcji czterech rodzajów - lub inaczej: są przyczyną „poważnych zaburzeń komunikacji” - zaprzeczania, pomijania, przemieszczania lub wysyłania wewnętrznie sprzecznych komunikatów. Zaprzeczanie oznacza odrzucanie tego, co boimy się wyrazić. Pomijanie oznacza opuszczanie tych części komunikatu, które bezpośrednio wyrażają potrzeby rozmówcy i to, co on sobie uświadamia. Przemieszczanie wiąże się z pośrednim wyrażaniem uczuć, często przez przenoszenie ich na członków rodziny. W komunikatach wewnętrznie sprzecznych słowa nie zgadzają się z treściami przekazywanymi niewerbalnie, tak jak w wypadku osoby, która wrzeszczy: „Nie jestem wściekła!”.

Kiedy członkowie rodziny posługują się zaprzeczaniem, pomijaniem, przemieszczaniem lub wysyłają sprzeczne komunikaty, inni członkowie muszą „czytać w myślach”, by zorientować się o co chodzi. I, jak wskazują autorzy, „całe te zgadywanki kończą się tylko jednym: nieporozumieniami”. Nieporozumienia mogą tylko wszystko pogorszyć: „Twoja nieodpowiednia reakcja pociąga za sobą reakcję łańcuchową, przypominającą przysłowiowe przewracające się kostki domina”. McKay, Davis i Fanning proponują dwa różne sposoby walczenia z tym problemem. Jako mówiący możesz starać się formułować jednoznaczne i spójne przekazy, a jako słuchacz możesz pamiętać o sprawdzaniu wszystkich niejasnych wypowiedzi.

Przy okazji omawiania koalicji rodzinnych autorzy powtarzają główne twierdzenia Virginii Satir na temat „trójkątnych” relacji. Proponują umowę rodzinną jako sposób zwalczenia negatywnych skutków koalicji.

Następnie McKay, Davis i Fanning objaśniają osiem strategii ukrytej manipulacji, które występują powszechnie w rodzinach, i za każdym razem wskazują, jak członkowie rodziny mogą zmienić swój sposób porozumiewania się, aby zneutralizować te strategie. Praca kończy się propozycją dwóch ćwiczeń, które mają na celu pomóc członkom rodziny w tworzeniu i utrzymywaniu atmosfery zdrowej komunikacji.

Matthew McKay, Martha Davis i Patrick Fanning

Komunikacja w rodzinie

Za: Matlhew McKay. Martha Davis i Patrick Fanning, Mrssages: The Comnnmictiiion llook, Copyright © 1983 New Harbingcr Publications, Przedruk za zgoda.

Między porozumiewaniem się w rodzinie a komunikacja z całym .światem zewnętrznym istnieje jedna podstawowa różnica. Jeśli chodzi o rodzinę, to gra idzie o wiele wyższa stawkę. Możesz uniknąć konfliktu z sąsiadem z ulicy, związ-

425