img814

-ęzyka- którzy komunikują się między sobą w różnych sytuacjach i w określonego społeczeństwa i danej kultury.

zry mowy

Rerwsze ujęcie języka jako swoistego działania jest jeszcze dość i wywodzi się z filozofii języka. Podkreśla się w nim fakt, że używając języka, robią równocześnie wiele innych rzeczy. To, co rowyżej opisane jako abstrakcyjne struktury dźwiękowe, może być ne bardziej precyzyjnie jako akt lokucyjny, tzn. wyprodukowanie rdz: w danym języku. Zarazem ‘znaczenie’ można scharakteryzować dynamicznie jako akt semantyczny. Nowe w tym podejściu było zwrócenie uwagi na społeczny wymiar tego, co robimy, kiedy ny sensowną wypowiedź w jakimś kontekście. Chodzi tu o realizację £*»> czy też aktu illokucyjnego, jak stwierdzenie, pytanie, obietnica, -Tzo gratulacje.

Iteoczzs gdy abstrakcyjne formy składniowe podlegają regułom syntak-m gwarantującym ich poprawność, a semantyka dysponuje własnymi sensowności, to akty mowy również muszą spełniać szereg weń w arunków, zwanych warunkami fortunności. Warunki te dotyczą : sie tylko wyrażeń (słów, zwrotów itp.) i znaczeń wypowiedzi, ale też jej *jzego kontekstu, obejmującego m.in. intencje, wiedzę i poglądy . Dla przykładu, warunkiem fortunności aktu obietnicy jest, by zamierzał coś zrobić i wierzył, że ten przyszły akt jest zgodny z wolą Teoretyczne wyjaśnienie takich aktów mowy i ich uwarunkowań s^e zwykle na obszarze określanym jako pragmatyka, który w katego-ąęółnych opisuje działanie poprzez użycie form językowych w kontekście -kulturowym. Ponieważ zaś jest to też jeden z głównych celów badań, możemy traktować pragmatykę jako dyscyplinę składową Ipafc". dyskursu (zob. rozdział autorstwa Soshany Blum-Kulki, s. 214).

O ue wczesne badania nad aktami mowy, w ślad za tradycyjnym jfenferznawstwem i filozofią języka, uprzywilejowywały zdanie i skupiały się [EinaftcpwanYch aktach mowy, o tyle analiza dyskursu okazuje zainteresowanie *faFcuc;arni aktów mowy, realizowanymi w ramach tekstu albo wypowiedzi. Bprz--ez zatem na tym poziomie możemy wyszczególnić warunki spójności itycznej takich sekwencji. Czasami to pewien akt mowy może wyrażać fortunności, na przykład wtedy, gdy wskazuje akceptowalną przy-uzycia poprzedniego lub następnego wypowiedzenia (jak choćby w _Czv mógłbyś zamknąć drzwi? Tak tu zimno”, gdzie stwierdzenie ■nykułowane w drugim zdaniu dostarcza wyjaśnienia przekonującego o ^■■iałności poprzedzającej je prośby).

?: zrzez analogię do semantycznej interpretacji znaczeń dyskursu ■Bsreziy też przyjąć, że sekwencje aktów mowy mogą być „streszczane” na zoziomie abstrakcji, tworząc jednostkę nadrzędną, czyli globalny

23