CCF20110215008

„Uszereguj nazwy uczuć, biorąc pod uwagę ich natężenie: radość, uciecha, zachwyt, wesołość,

szczęście”

lub style tekstów:

„Określ styl podanych fragmentów (baśniowy, poetycki, naukowy): złożył pocałunek na jej ustach bladoróżowych; postarała się przedstawić swój subiektywny punkt widzenia niejako obiektywnie; była piękna, dobra i rozumna, ale jej uroda, dobro i rozum spały wraz z nią”.

4. Uczeń - badacz języka

Strategia badawcza stawia ucznia przed zadaniem, które wymaga uruchomienie procedury typowej dla badań naukowych z tą różnicą, że to nie uczeń samodzielnie formułuje problem poznawczy, ale zostaje mu on podany w treści zadania, najczęściej wraz z pewnymi wskazówkami wykonawczymi. Zmierzenie się z postawionym problemem przebiega w trzech etapach (fazach): uczeń musi najpierw zebrać przykładowy materiał językowy, następnie opracować go pod pewnym kątem, na koniec wyciągnąć wnioski (rozwiązać problem). Model zadania dydaktycznego tego typu można opisać formułą zbadać coś pod jakimś kątem:

„Zbadaj, jakie wypowiedzenia stosuje się najczęściej, pisząc spis treści. W tym celu zajrzyj do kilku różnych książek z własnej biblioteczki”.

Taki sposób dochodzenia do wiedzy o języku wiąże się z tzw. indukcyjnym tokiem poznawczym i nie jest niczym nowym w dydaktyce języka. Zalety strategii badawczej podkreślał m.in. Michał Jaworski: „Opierając się na konkretnym materiale językowym, który jest stosunkowo łatwo dostępny, uczeń ma okazję do obserwacji faktów językowych, ich zestawiania i porównywania, analizy i syntezy oraz wyprowadzania wniosków teoretycznych bądź praktycznych. Nauka o języku kształci zatem spostrzegawczość uczniów i wyrabia w nich umiejętność logicznego myślenia”²'.

Można jednak tę strategię realizować na dwa sposoby, w zasadniczy sposób różniące się co do efektywności poznawczej. Kryterium stanowi tu stopień samodzielności badawczej ucznia. W pierwszym przypadku materiał językowy, który ma być przedmiotem badania, zostaje uczniowi podany, często także mniej łub bardziej precyzyjnie określone wnioski, do których powinno się dojść:

„Wypisz z podanych przysłów rzeczowniki o nieregularnej odmianie. Następnie połącz każdy wyraz z odpowiednia cechą jego odmiany: dwie równorzędne formy w niektórych przypadkach, odmiana mieszana, brak liczby pojedynczej, dwa różne tematy w liczbie pojedynczej i mnogiej,

27 M. JAWORSKI: Metodyka nauki o języku polskim. Wydanie trzecie zmienione,

Warszawa 1991, s. 36-37.

9