CCF20120309001 (3)

310 V. SYSTEM REGIONALNY: EUROPA

(1994), 13) taryfy preferencyjne między członkami Organizacji Współpracy Ekonomicznej (Iran, Pakistan, Turcja - 1992), 14) Południowoazjatyckie Porozumienie o Preferencyjnym Handlu (1995), 15) porozumienie z Bangkoku (Bangladesz, Indie, Laos, Filipiny, Korea Południowa, Sri Lanka i Tajlandia - 1976), 16) Porozumienia o Preferencyjnym Handlu (1977), 17) Porozumienie Południowego Pacyfiku o Regionalnym Handlu i Współpracy Ekonomicznej (1981).

Nawet pobieżny rzut oka pozwala stwierdzić, iż co najmniej kilka wymienionych wcześniej zgłoszeń dotyczy bytów „papierowych”. Chociaż, zarazem, zabrakło tak ważnej, choć luźnej, struktury, jaką jest APEC (to głównie jej poświęcona jest obszerna i treściwa praca Haliżaka, 1999). Stąd użyteczny wydaje się nawet bardzo skrótowy przegląd najważniejszych współczesnych przedsięwzięć integracyjnych.

Unia Europejska/Wspólnoty Europejskie (UE/WE) - informacje na ich temat można znaleźć w osobnym rozdziale.

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Asso-ciation - EFTA, 1960). Państwa założycielskie: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania; przyłączyły się: Islandia (1970), Finlandia (1986 - stowarzyszona od 1961) i Liechtenstein (1991); obecnie do EFTA należą: Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.

EFTA obejmuje terytorium ok. 468 tys. km² z ponad 12,2 min ludności, jej łączny PNB wynosi prawie 506 mld dolarów (Szwajcaria ok. 299 mld, Norwegia ok. 198 mld). łączny PKB prawie 552 mld dolarów (z czego ok. 541 mld przypadało na Szwajcarię i Norwegię), a uwzględniając wartość siły nabywczej nieco ponad 405 mld dolarów.

Po licznych komplikacjach, zwłaszcza ze strony Szwajcarii, kraje należące do EFTA stworzyły w 1994 r., wspólnie z krajami Wspólnoty Europejskiej, Europejski Obszar Gospodarczy.

Północnoamerykańskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (North American Free Trade Agreement - NAFTA, 1992). Państwa założycielskie: Kanada, Meksyk i USA; rozszerzenie porozumienia o wolnym handlu USA-Kanada z 1989 r.; główne cele: stopniowe usuwanie w ciągu 15 lat ograniczeń w handlu dobrami i usługami, w transporcie i w inwestycjach; główny organ - Komisja Wolnego Handlu (Free Trade Commission); dwa „poboczne porozumienia”: o gwarancjach praw pracowniczych i o ochronie środowiska naturalnego; w największej w święcie strefie wolnego handlu dynamicznie zwiększyła się wymiana dóbr i usług, a wartość eksportu wewnątrz Ameryki Północnej w 2003 r. stanowiła 40,5% ich całego eksportu (w 1993 - 35,6%), odpowiednie dane dla importu wynoszą jednak 24,1% i 27,5%.

NAFTA obejmuje terytorium ok. 21 293 tys. km² (prawie 16% powierzchni lądowej ziemi) z ludnością liczącą w 2003 r. ponad 425 min (6,77%), łączny PNB w 1997 r. wynosił prawie 12 424 min dolarów, czyli 35,93% produktu światowego, łączny PKB ponad 12 431 min dolarów, czyli 34,09%, a uwzględniając wartość siły nabywczej, prawie 12 832 min dolarów, czyli 24,76%.

Karaibska Wspólnota i Wspólny Rynek (Caribbean Community and Com-mon Market - CARICOM, 1973) powołana do życia traktatem z Chaguaramas (Trynidad), zastąpiła Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (1965); zadania - integracja regionalna, koordynacja polityki zagranicznej, współpraca gospodarcza, rozwój różnych sektorów gospodarki, pomoc w wypadku klęsk żywiołowych; członkowie: Antigua i Barbuda, Bahamy, Barbados, Belize, Brytyjskie Wyspy Dziewicze (stowarzyszone od 1991), Dominika, Grenada, Gujana, Haiti (wstępnie od 1997), Jamajka, Montserrat, St. Christopher i Nevis, St. Lucia, St. Vincent i Grenadyny, Trynidad i Tobago, Wyspy Turks i Caicos (stowarzyszone od 1991); struktura: Konferencja Szefów Rządów i Biuro, Rada Ministrów Wspólnoty, Rady Ministerialne, Sekretariat.

Wspólny Rynek Ameryki Środkowej (Central American Common Market -CACM, 1960) powołany do życia na podstawie traktatu ogólnego o środkowoamerykańskiej integracji podpisanego przez Gwatemalę, Honduras, Nikaraguę i Salwador (1960), Kostarykę (1962); Gwatemala, Honduras, Nikaragua i Salwador podpisały porozumienie o nowej środkowoamerykańskiej strefie wolnego handlu (1993) przewidujące stopniowe zmniejszanie taryf celnych w handlu wewnątrzre-gionalnym.

Andyjski Wspólny Rynek (Grupo Andino, Andean Pact, 1969) utworzony na mocy porozumienia z Cartageny; państwa założycielskie: Boliwia, Chile, Ekwador, Kolumbia i Peru, przyłączyła się Wenezuela (1973), wycofało się Chile (1977), zamiar wycofania zgłosiło Peru (1997); zamiary: ściślejsza współpraca niż w Latynoamerykańskiej Strefy Wolnego Handlu, przez stopniowe tworzenie strefy wolnego handlu i unii celnej, rozwijanie przemysłu z pomocą specjalizacji gałęziowej, przyznawanie koncesji słabiej rozwiniętym krajom członkowskim, zwiększenie kontroli nad działalnością korporacji ponadnarodowych; protokół z Quito (1987) ograniczy! cele, zrezygnowano z unii celnej i programów przemysłowych; na szczycie w Caracas (1991) ponownie postanowiono wprowadzenie strefy wolnego handlu (1992) i wspólnego rynku (1995); najwyższe organy: Andyjska Rada Prezydencka, Komisja z siedzibą w Limie, wspomagana przez dwie rady konsultacyjne, Rada Ministrów Spraw Zagranicznych, Sekretariat Generalny, Parlament, Trybunał Sprawiedliwości, Fundusz Rezerwowy i Korporacja Rozwoju.

Stowarzyszenie Integracji Latynoamerykańskiej (Associación Latinoame-ricana de Integración - ALADI, 1980) powołane do życia na mocy traktatu z Mon-tevideo; ekonomiczna współpraca 11 krajów Ameryki Łacińskiej: Argentyny, Boliwii, Brazylii, Chile, Ekwadoru, Kolumbii, Meksyku, Paragwaju, Peru, Urugwaju i Wenezueli; zastąpiło Latynoamerykańskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (1960); schemat Regionalnych Preferencji Taryfowych (1984), poszerzony w 1987 i 1990 r.

Wspólny Rynek Południa (hiszp. Mercado Comun del Sur - MERCOSUR; port. Mercado Comum do Sul - MERCOSUL, 1991) powołany do życia na mocy traktatu z Asunción; państwa założycielskie: Argentyna, Brazylia, Paragwaj i Urugwaj; stowarzyszone Chile i Boliwia (1996), należą do strefy wolnego handlu, lecz są poza unią celną; cele: integracja ekonomiczna, swoboda przepływu dóbr i usług, wspólne cła zewnętrzne, wspólna polityka handlowa, koordynacja polityki makroekonomicznej i sektorowej; zgodnie z protokołem z Ouro Preto (1994) jest podmiotem prawa międzynarodowego; od 1995 r. strefa wolnego handlu, obej-