CCF20120309002 (3)

312 V. SYSTEM REGIONALNY: EUROPA

mując 85% obrotów, ze znaczącymi wyjątkami (samochody i cukier) oraz unia celna, z listą wyjątków do 2006 r.; wartość handlu między krajami członkowskimi wzrosła w latach 1991-95 trzykrotnie, do 15,3 mld dolarów; udział eksportu wewnątrz ugrupowania osiągnął 20,5%, lecz na pocz. XXI w. doszło do spadku, do ll,9%w2003r.; odpowiednie dane dla importu wynoszą jednak 18,1% i 19%; główne organy: Rada Wspólnego Rynku, Grupa Wspólnego Rynku jako wykonawczy, wspomagany przez Sekretariat Administracyjny w Montevideo, Komisja Handlu, Wspólna Komisja Parlamentarna i Konsultacyjne Forum Społeczne i Ekonomiczne

Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (Association of South East Asian Nations - ASEAN, 1967), zastąpiło Association of South East Asia, utworzone przez Malezję, Filipiny i Tajlandię w 1961 r. Państwa założycielskie: Filipiny, Indonezja, Malezja, Singapur i Tajlandia; przyłączyły się: Brunei (od 1984), Wietnam (od 1995), Kambodża (od 1999), Laos i Myanmar (od 1997); cele: wspieranie wzrostu gospodarczego regionu, politycznej stabilności, społecznego postępu i rozwoju kultury; organ naczelny: Konferencja Ministrów, działalnością bieżącą kieruje Stały Komitet; na szczycie w 1992 r. postanowiono stworzyć od 2003 Strefę Wolnego Handlu ASEAN (z moratorium dla nowych członków do 2008).

Współpraca Gospodarcza Azji i Pacyfiku (Asia-Pacific Economic Coopera-tion - APEC, 1989); dość luźna organizacja, którą zapoczątkowano w Canberrze na nieformalnym spotkaniu 6 państw członkowskich ASEAN oraz Australii, Nowej Zelandii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Japonii i Korei Południowej; przyłączyły się: ChRL, Tajwan i Hongkong (1991), Meksyk i Papua Nowa Gwinea (1993), Chile (1994) oraz Peru, Rosja i Wietnam (1998); cele: stworzenie wspólnoty przez wzrost gospodarczy i sprawiedliwy rozwój, dzięki handlowi i ekonomicznej współpracy; coroczne spotkania na szczycie odbywają się od 1993 r., kolejno wSeattle, Bogor (1994), Osaka (1995), Subic Bay (1996), Vancouver (1997), Kuala Lumpur (1998), Auckland (1999), Bandar Seri Begawan w Brunei (2000), Szanghaj (2001), Los Cabos w Meksyku (2002), Bangkok (2003) i Santiago de Chile (2004); zgodnie z zaleceniami pozarządowej grupy wybitnych osobistości (Eminent Persons Group - EPG), w sierpniu 1994 r. postanowiono stopniowo eliminować bariery handlowe od 2000 r., w ciągu 10 lat przez kraje rozwinięte; w Vancouver, po przyjęciu Peru, Rosji i Wietnamu, wprowadzono 10-letnie moratorium na przyjmowanie nowych członków; mimo ostrego kryzysu finansowego w latach 1997-98, który boleśnie dotknął większość krajów Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, ugrupowanie to uderza swymi rozmiarami.

APEC obejmuje terytorium ponad 60 min km² (ponad 45% powierzchni ziemi) z ludnością liczącą w 2003 r. ponad 2 mld 600 min (41,5%), wytwarza ponad 60,4% PNB świata, prawie 57% globalnego PKB, a uwzględniając wartość siły nabywczej, ponad 55,7%. Udział w eksporcie światowym zwiększył się do 44,7%, natomiast w imporcie do 48,1%.

Obraz tu przedstawiony jest zróżnicowany, nawet jeśli pozostaniemy przy arbitralnie wybranych ugrupowaniach. Jest sporo miejsca dla sporów o znaczenie dotychczasowych osiągnięć. Niemniej jednak pamiętać należy, iż umieszczając względnie nisko poprzeczkę, pytając o strefę jedynie wolnego handlu, w bardzo wielu wypadkach zaczynamy mówić o, mniej lub bardziej wiążących czy prawdopodobnych, lecz mimo to o zamiarach dotyczących przyszłości. A o wyższych fazach integracji ekonomicznej można mówić wyłącznie w wypadku Unii Europejskiej.

18.3. Kierunki poszukiwań teoretyków integracji

Mocno tradycyjny podział wyodrębnia:

•    funkcjonalizm,

•    neofukcjonalizm i

•    federalizm.

Głównym przedstawicielem nurtu pierwszego pozostaje David Mitrany, autor przede wszystkim pracy A Working Peace System (Działający systemu pokojowy), wydanej najpierw w 1943 i ponownie w 1966 r. Jego zdaniem, podejście funkcjonalne „usiłuje, poprzez powiązanie władzy (authority) ze specyficzną działalnością, rozerwać tradycyjne powiązanie pomiędzy władzą (power) a określonym terytorium” (1966, s. 27).

Cele stawiane przez Mitrany'ego mają charakter uniwersalny, ogólnoświatowy. W jego koncepcji nie ma miejsca dla integracji regionalnej: „Niewielkie nadzieje na pokój niosłaby sama tylko zamiana rywalizacji między mocarstwami i sojuszami na rywalizację całych kontynentów, mocno zorganizowanych i zdolnych do osiągnięcia w znacznej mierze, jeśli nie faktycznie, samowystarczalności. Unie kontynentalne mają więcej realnych szans niż pojedyncze państwa na praktykowanie autarkii, która jest przyczyną podziału” (s. 45).

Swe nadzieje Mitrany wiązał ze złożonością problemów, o zasadniczo technicznym a nie politycznym charakterze, wymagających rozwiązań wykraczających poza zdolności poszczególnych państw narodowych. Zgodnie z jego doktryną „rozgałęziania się” (ramijication), rozwój współpracy w jednej wyspecjalizowanej dziedzinie miał sprzyjać współpracy w innych, kumulując stopniowo skutki, by w końcu doprowadzić do tego, że „gospodarcze zjednoczenie stworzy podwaliny dla politycznego porozumienia, o ile nie uczyni go w ogóle zbędnym” (s. 97).

Federalizm jest nurtem o bogatej tradycji, nawiązuje bowiem do doświadczeń ligi miast greckich w starożytności czy Ligi Hanzeatyckiej, choć najczęściej odwołuje się do dorobku Stanów Zjednoczonych i Szwajcarii.

U podłoża myśli federalistycznej znaleźć można niewątpliwie pewne światopoglądowe założenia dotyczące charakteru ludzkiego społeczeństwa. Punktem wyjścia jest istnienie konfliktu w społeczeństwie niejednorodnym. Koncepcją ustrojową, odpowiadającą najlepiej takiej wizji społeczeństwa, jest charakterystyczny dla rozwiązań federacyjnych podział władzy ustanawiający granice władzy rządu i zapewniający jedność przy zachowaniu różnorodności. Nurt, wielce sceptyczny co do samej natury człowieka i potencjału dobrej woli dla współpracy między narodami, przywiązuje rozstrzygające znaczenie do problemu władzy.

Jeśli najwięcej energii i uwagi po II wojnie światowej poświęcono propozycjom europejskim, z wizją „Europy ojczyzn”, to ograniczeń terytorialnych im nie stawiano. Rozwiązania federacyjne miały przybliżać perspektywę państwa światowego.