czytanie2

zdecydowanie elitarnych. Jednakże poprzez szeroki zakres tematów i oryginalny „przekrojowy” styl zarówno samych tekstów, jak i graficznej formy pisma, komunikował on swoim czytelnikom o istnieniu innego świata, całkowicie odmiennego od bloku wschodniego. [...]

10.    Nieprzypadkowo zapewne debiut Mrożka tak ściśle wiąże się z „Przekrojem”. Dzięki temu Mrożek od razu znalazł się w nurcie, który kształtował oblicze nowej kultury, popularyzując rodzime osiągnięcia sprzed wojny, a także współczesną sztukę, styl życia i literackie mody Zachodu. W „Przekroju” w 1956 roku pojawiły się najpierw cykle Ze sztambucha idealisty i Przez okulary Sławomira Mrożka, obejmujące głównie felietony i nowelki. Od 1962 roku, już jako znany dramaturg, Mrożek publikował w tygodniku historyjki obrazkowe Polska w obrazach, Polak w Paryżu i Pamiętnik. Współpraca trwała do 1968 roku, w którym Mrożek otrzymał zakaz publikowania w Polsce, a Marian Eile [redaktor naczelny] zmuszony był ustąpić z redakcji. [...]

11.    W pamięci czytelników „Przekroju” najlepiej chyba zachowała się seria rysunków satyrycznych zatytułowana Polska w obrazach, która ukazała się w wydaniu książkowym w 1957 roku. Polska w obrazach zawiera subtelne szkice, przedstawiające polskie stereotypy kulturowe, zaopatrzone w absurdalne podpisy. Jak pisze Tadeusz Nyczek:

„Cała Polska w obrazach jest jednym zbiorowym stereotypem, rozpisanym na historię, współczesność, obyczaje, kulturę, sztukę, przedmioty, ubrania i pejzaż zamieszkany przez typowego Polaka. [...] Groteska, przyłożona do stereotypu, rozbijała go skutecznie; to, co nazywało się »narodowymi wa-'-dami i przywarami«, funkcjonującymi w obiegowym słowniku pod hasłem Typowy Polak, było stawiane w sytuacjach absurdalnych, paradoksalnych, które z jednej strony nobilitowały jakby ten stereotyp, wywyższały gombro-wiczowsko Polaka nad Polaka, aby tym silniej weń uderzyć, ośmieszyć”.

12.    Tutaj szczególnie wyraźnie widać, do jakiego stopnia rysunki Mrożka stanowią integralną, choć często lekceważoną, część jego twórczości. W sposób jak najbardziej schematyczny, przy użyciu najprostszych linii i bez jakiejkolwiek ornamentacji, ukazują one modelowe sytuacje, których absurdalność podkreśląją lapidarne podpisy. Ich bohaterowie to ludziki uwikłane w kulturowe stereotypy, w pseudologiczne rozumowanie, nieustannie wywyższające się, by sprostać narzuconej im roli. W rysunkach tych objawia się ten sam gatunek humoru, który znąjdzie wyraz w języku dramatów i opowiadań Mrożka.

13.    Najbardziej znaczącą z publikacji tego okresu wydaje się Postępowiec, który łączył lapidarną satyrę i drwinę z umownym Mrożkowym rysunkiem satyrycznym. [...] Pojawia się tutaj charakterystyczne dla Mrożka skrzyżowanie staroświeckich ideałów poprawnego zachowania z optymistycznymi sloganami epoki stalinizmu. Jego satyra nie dotyka konkretnych zjawisk życia publicznego, raczej redukuje od absurdum samą technikę kreowania iluzorycznej rzeczywistości. [...]

14.    [...] W Postępowcu autor daje wyraz powszechnie odczuwanej absurdalności polskiego życia. Odsłania konflikty wartości, dwulicową grę,

38

wspierającą iluzję doskonale funkcjonującego państwa. Demaskując rod: me nonsensy, eksponuje mechanizm tworzenia fikcyjnego świata radosn utopii. Czyni to subtelnie, z aluzją do prowincjonalnych rytuałów towarz skich dziewiętnastowiecznego społeczeństwa. Ostatecznie jednak, oficjał) projekt nowego świata pozostąje dalej jedyną dostępną rzeczywistością, n wet jeśli jego logika kłóci się ze zdrowym rozsądkiem.

Haliua Stephan, Paradoksy świadomości narodowej, tłum. Joanna Zach-BtońS „Rzeczpospolita", 21-22 września 1996 (fragi

ZADANIE 1. (1 piet)

Z akapitu 1. wypisz gatunki literackie uprawiane przez Sławomira Mrożka i wymienioi przez niego w przytoczonym liście.

ZADANIE 2. (1 pkl)

W akapicie 1. Mrożek twierdzi, że nie jest satyrykiem „w przyjętym tego stówa znacz niu". Zacytuj z akapitu 2. wyrażenie bliskoznaczne.

ZADANIE 3. (1 pkt)

Jaką funkq'ę pełni zacytowana w akapicie 1. wypowiedź Mrożka?

ZADANIE 4. (1 pkt)

Jak wyglądała ewolucja charakteru twórczości Mrożka w latach 50.? Napisz na podstaw akapitu 3.

ZADANIE 5. (1 pkt)

Wyjaśnij jednym zdaniem na podstawie własnej wiedzy znaczenie wyrazu „nowomowa

ZADANIE 6. (2 pkt)

Na czym polegają „paradoksy świadomości narodowej”? Dlaczego ich ujęcie w twórcze ści Mrożka jest szczególne? Odpowiedz na podstawie akapitu 4.

3