DSC02987

16 KATARZYNA MOSIOŁEK KŁOSIŃSKA

.O ile Arabowie mają tyle słów na określenie kamienia, wielbłąda, mleco | węża (rzeczy, wśród których żyją), to Język cejlońskl. zgodnie ze skłonni | cłami narodu. Jest bogaty w pochlebstwa, tytuły 1 afektacje w mowie. Na słowo kobieta ma on według jej stanu i rangi dwanaście określeń |...f [Herder 1987a: 122]:

Spadkobiercą idei J. Herdera był, jak wiadomo, Wilhelm von Humboldt Rozwijając myśl o zależności między Językiem a ludzką percepcją świata, doszedł do stwierdzenia, że język ma swoją wewnętrzną formę (innere | Sprachform), Jest zorganizowaną całością, dzielącą rzeczywistość zewnętrzna na pewne grupy pojęć i jako taki wpływa na wyobraźnię, kształtuje postawy jednostek, a jednocześnie, będąc .własnością” narodu, tworzy jego śwlato-pogląd. Jest odzwierciedleniem wytworzonego w .duszy" obrazu świata, który powstaje w wyniku gromadzenia przez Jednostkę oraz przez narid doświadczeń, spostrzeżeń, ocen oraz wyrażania ich za pomocą Języka. Język jest zatem narzędziem nie tylko komunikacji, ale przede wszystkim- , ujmowania, interpretowania świata oraz oceniania go.

Koncepcje Humboldta odżyły w latach 20. i 30. XX wieku wśród twórców teorii pola wyrazowego — G. Ipsena, J. Triera, W. Porziga oraz Leo Weisgerbera. Tezę Humboldta o wewnętrznej formie językowej wykorzystali , oni do badań nad leksyką Języka niemieckiego. Dostrzegłszy związek zna- ' czeniowy międ2y wyrazami określonego Języka, badacze ci, a w szczególności Trier i Weisgerber, zauważyli istnienie świata pojęć, który, tak samo jak leksyka, stanowi pewną wewnętrznie uporządkowaną i zhierarchizowaną strukturę, jest „pośrednikiem” między światem rzeczy a światem fonn językowych. Do świata pojęć odnosi się znaczenie wyrażeń. Struktura leksykalna, będąca odzwierciedleniem struktury pojęciowej, organizuje, zdaniem Weisgerbera, ludzki świat myśli. Język, tworząc ludzki światopogląd, tworzy równocześnie kulturę i historię narodu. Jest on — używając terminologii Weisgerbera — silą tworzącą ducha narodu, jest „bytem (światem) pośrednim" (sprachliche Zweschenwelt) między światem materialnym a pojęciowym. W języku właśnie, a nie za jego pośrednictwem lub przy jeg) f pomocy, odbywa się przekształcanie doświadczeń ludzkich, świata pozna-, walnego zmysłami w świat pojęć i „podporządkowywanie go duchowi”. Znak Językowe, powstałe w wyniku doświadczania świata przez człowieka I będące rezultatami tylko 1 wyłącznie ludzkiego spojrzenia na świat, są źródłem 1 Jednocześnie efektem ludzkiego myślenia. Poznawanie świata, zdaniem Weisgerbera, zaczyna się i kończy w Języku. Weisgerber był zwolennikiem koncepcji deterministycznej roli języka w kształtowaniu ludzkiego poznania. Przykładem, świadczącym o językowym charakterze poznawania świata Jest np. wyraz cfuoast. Badacz wykazuje, że niektóre rośliny stają się chwastami dopiero wtedy, kiedy zostaną tak nazwane przez człowieka (ze względu na swoją nleużyteczność). Człowiek zatem tworzy pojęcia (byty pośrednie), dzięki którym powstaje znak Językowy, odnoszący się do desygnatu. Znaki językowe, tworzone przez człowieka, są aktywne, kształtują ludzkie myśli W ten sposób kształtuje się Językowy obraz świata (JOS). Zawarty jest

kL'

U***

wórcówź®* pa. E*

Mvkowy^ch 1

tworzy. Te taeczywistil narodu, jeI jkspółtworl Saplra, kil języka nal postu gują rozwinięti I stwa pod I

I Whoi p prymityw ludzkie I ^Stwierdzi a pogląd, użytków Kjjrej rzec Whorfa, jakimś j stanowi ^■katego więcej a Hypyrel: naszą ś I fa, systi Biała odb relatyw tym pc 1 różniły łBogus i NU ..między