DSC03128 (2)

Ludowe nazwy podstawowych gatunków folkloru, jll|| bajka, pieśń, zagadka, opowiadane, (od bajać 'gadać, pleść¹,

'śpiewać, modlić się’, gadać 'zgadywać’, opowiadać 'głosić, zwiastować) zostały utworzone od odpowiednich wyrażeń illokucyjayeh, | nazywają wyodrębnione typy wypowiedzi ze względu na towarzyszy im intencję komunikatywną (Bartmiński 1988). 7na«m grupa out genologicznych (podróżmak, kołysanka, pieśń dożynkowa, pieść wesela itp.) odwołuje się do okoliczności wykonywania utworu po drodze, prą kołysaniu, w czasie dożynek, wesela itd. (Adamowsld, Żuraw 1975).

W grupie polskich ludowych nazw duchów i demonów, inleżą-cych do niższego poziomu wierzeniowego, rzuca się w oczy częstość określeń zewnętrzno-objawowych, będących projekcją ludzkich a-chowań i reakcji w kontakcie z nieznaną tajemniczą siłą, § taks — projekcją ludzkiej organizacji środowiska przestrzenno-anaomgi Nazwa ogólna — duch — pochodzi od nazwy rudni powietra, oddychania. Szczegółowe nazwy demonów są tworzone od dnmawua nych działań (odmieniec, latawiec)—doświadczanych przez czkró-ka jako przykre (dusiołek, gniotek, zmora, topielec, strach {wg Vasner 'odrętwienie’]) — i od domniemanych skutków tych działaś(ą* rysz [od spory, sporzyć plon], kaduk [od nazwy 'rodzaju choroby] itp.); od m i ej sc przebywania „siły nieczystej” (np. boruta, borowy, fldbfc płanetnik, wodnik, pasiecznik, domowy); czasu pojawiania się (ar-nica, południca). Z tym pośrednim, objawowym sposobem nazywa demonów koresponduje obowiązujące w ludowym języka tabu aaaew-nicze, tj. mówienie o demonach za pomocą form bezosobowych „chodziło”, „tłukło się”, „coś było” itp.

Na tym tle wyróżniająsię silniej skonkretyzowmlM||zwy Jtprpb trupów”: strzyga, strzygom, upiór, wampa (nawiązujące do kh wy* g 1 ą d u: pierwsza pochodzi od greckiej nazwy sowy, striks; droga ai piór, które upiór miał mieć pod pachami) oraz nazwy demoneenyd istot powstałych z ludzi „nienormalnie” zmarłych (poranĘp, Mpwhc — informujące o sposobie śmierci).

W nazwach starosłowiańskich bóstw i istot nadprzyfodrap! należących do wyższego, kultowego poziomu wierzeniowe§u|HMl etymologiczna wykrywa inny punkt widzenia i obecność innegHdH doświadczeń, mianowicie związanych z obserwacją nieba, zjawisk atmosferycznych i kh mitologiczną interpretacją (fiH Swarog jSwarożyc, Chors, Strzybog) i wskazujących na okitsH