DSCN0376

46

Brązy .zawierające od 10 do 20% cyny stosowane są na odlewy Tg BN stopy metali nieżelaznych oznacza się za pomocą symboli chemicznych ich składników z dodatkiem liczby wyrażającej centową zawartość domieszki podstawowej, np. CuSn 20 jest to brąz o zawartości 80% miedzi i 20% cyny.

Przykłady brązów

a.    Brązy normalne, np. CuSn 10, zawierające 10% cyny, CuSn 13, zawierające 13% cyny i CuSn 20*; zawierające 20% cyny. Stopy te stosowane są na dzwony, wyroby artystyczne, części maszyn silnie ścierana, ale nie narażone na uderzenia oraz armaturę, czyli osprzęt maszynowy /przyrządy pomiarowe, drobm części maszyn itp./.

b.    Brąz fosforowy CuSn 11 P, dodatek 0,5% fosforu wpływam oczyszczanie brązów z tlenków w czasie topnienia. Brąz fosfor* wy ma dobre własności mechaniczne, nadaje się na części zaworów, tulejki, przekładnie zębate, części łożysk.

c.    Brąz ołowiowy, np. CuSn 6 Pb 23 HI odznacza się dobrymi własnościami przećiwściernymi, stosowany jest na tulejki i panewki o słabym smarowaniu.

d.    Spiże CuSn 10 Zn 4 mają własności podobne do brązów.Wpio wadzenie cynku umożliwia zaoszczędzenie cyny, która jest barć deficytowa. Dodatek ołowiu polepsza obrabialność spiżu. Zastosowanie spiżów jest podobne jak brązów, a więc na pomniki, roby artystyczne, części maszyn. Obecnie wprowadzane aą - ze względu na oszczędności - odlewnicze stopy bezcynowe.

e.    Brązy berylowe odznaczają się wysokimi własnościami me' chanicznymi twardością i odpornością na korozję. Stosowane sl na części pomp, sprężyny, narzędzia pracujące w warunkach, * których niebezpieczne jest powstawanie iskry itp.

f.    Brązy krzemowe mają dobre własności elektryczne i dużą wytrzymałość mechaniczną, stosowane są na przewody telegrafi" czne i telefoniczne, linki antenowe.

g.    Brązale, czyli brązy aluminiowe o zawartości aluminium do 10%, np. CuAl 5 o zawartości 95% miedzi i 5% aluminium,mai

m

dążą przyszłość dzięki zastąpieniu cyny przez tańszy i dostępniejszy metal aluminium. Są odporne na korozję, twarde i ciągliwe, dość trudno odlewalne, nadają się na części turbin, gniazda zaworowe, blachy, druty i rury dla przemysłu chemicznego oraz do budowy okrętów /odporność na wodę morską/.

h. Brązy niklowe - nikiel zwiększa wytrzymałość, ścisłość nadaje ładny dźwięk i srebrzysty wygląd. Stop kupronikiel o zawartości 75% miedzi oraz 25% niklu stosowany jest na monety* Stopy o zawartości - 60% miedzi i 40% niklu pod nazwą konstan-tan oraz nikielina - 60% miedzi, 20% cynku i 20% niklu stosowane są jako materiały oporowe. Dzięki dużej oporności właściwej i odporności na wysokie temperatury stopy te znajjdują zastosowanie w opornikach elektrycznych. Stopy miedzi z niklem i cynkiem są podobne do srebra i noszą nazwę: alpaka /alpacca/, melchior i nowe srebro, stosowane są na nakrycia stołowe, papierośnice, puderniczki itp.

Stop zawierający 67% niklu i 33% miedzi, tzw. monel, ma barwę srebrzystobiałą, odznacza się wielką odpornością na czynniki chemiczne oraz bardzo dużą wytrzymałością i twardością w wysokich temperaturach /do 500°0/. Stosowany jest na części turbin, polip, aparatów chemicznych itp.

Mosiądz

Stopy miedzi z cynkiem noszą ogólną nazwę mosiądzów. Barwa ich zmienia się jednak w zależności od składu chemicznego .Dlatego też dzielimy stopy miedzi z cynkiem na dwie zasadnicze grupy:

1/ tombaki o barwie czerw ono żółtej, naśladujące złoto, zawierające do 20% cynku,

2/ mosiądze właściwe o większej zawartości cynku, do 50%, mające zabarwienie żółte.

Poza tym, podobnie jak brązy* istnieją mosiądze specjalne, zawierające dodatki ołowiu, krzemu, glinu itp. Mosiądze mają dobre własności odlewnicze, odznaczają się dobrą podatnością do obróbki plastycznej, zarówno na zimno, jak i na gorąco, są bardzo wytrzymałe, przewyższają pod tym względem miedź oraz aą podatne do obróbki skrawaniem. Mosiądze o dużej zawartości