elementy kompozycji fotograficznej$

Pole obrazu to Jego płaszczyzna. Komponując obraz, elementy rozmieszczamy na tym polu, musimy zatem rozsądnie gospodarować powierzchnią.

Pierwszym zagadnieniem jest wybór wielkości pola obrazu. Wielkość pola obrazu jest elementem jego kompozycji, nie można zatem wybierać lekkomyślnie tej wielkości. Fotografia dysponuje dosyć dużym wachlarzem wielkości, są to wielkości miniaturowe — do 3X4 cm, wielkości małe od 4X4 cm do 9X12 cm, wielkości średnie od 10X15 cm do 18X24 cm, wielkości duże od 24X30 cm do 50X60 cm i wielkości bardzo duże „plakatowe" powyżej 50X60 cm. Podział ten jest przypadkowy, znaczenie jego jest umowne, niemniej sama wielkość pola obrazu jest zagadnieniem zasadniczym.

Wielkości mintaturowe mogą mieć znaczenie dla fotografii artystycznej jedynie w wypadkach wyjątkowych. Wielkości małe również stosowane są bardzo rzadko. Rozmiary „artystyczne" zaczynają się właściwie mniej więcej od 10X15 lub 13X18 cm. Rozmiar ten stawia przed artystą duże trudności i może być stosowany prawie wyłącznie do tematów o motywach bardzo prostych, np. do portretu. Na obrazach o dużej ilości elementów gubią się one na skutek zmniejszenia. Są jednak artyści, których możemy nazwać „mistrzami trzynastki". Ciekawa rzecz, że prace ich powiększone na większy rozmiar, np. na 18X24 cm tracą, są gorsze od małych.

Wielkości duże, tzw. „wystawowe", są najczęściej stosowane w fotografii artystycznej, szczególnie dlatego, że są uwarunkowane, chyba niesłusznie, regulaminami wystaw. Rozmiary 24X30 cm a szczególnie 30X40 cm stosowane są najczęściej.⁵) Rozmiary „plakatowe" tylko _w wyjątkowych wypadkach stosujemy do fotogramów artystycznych.

Oprócz wielkości pola obrazu zasadniczą rolę odgrywa wielkość obrazu fotografowanego przedmiotu, skala jego od wzorcowania. Na zdjęciu wielkość obrazu przedmiotu może być bezwzględna, np. mierzona w centymetrach, albo względna — w stosunku do wielkości pola obrazu, lub do wielkości obrazów innych, sąsiadujących przedmiotów.

Wielkość bezwzględna przedmiotu związana jest z wielkością pola obrazu. Wpływa ona na jego charakter. Np. wielkość głowy na zdjęciach portretowych nie jest obojętna. Praktyka wykazuje, że głowa ludzka na zdjęciu wygląda naturalnie, gdy jej wielkość jest równa głowie ludzkiej, lub od niej mniejsza. Gdy głowa jest na zdjęciu nieco większa od normalnej, robi przykre wrażenie, jakby należała do makroccfala. Natomiast gdy powiększymy głowę do 1,6 w stosunku do normalnej, przykre to wrażenie znika.

Dużo większe dla kompozycji znaczenie ma wielkość względna przedmiotu. Wielkość względną dla uproszczenia dzielimy na trzy kategorie, zależne od oddalenia od nich obserwatora czy aparatu. Określamy ją tzw. „planami", rozróżniając plany „bliskie", „średnie" 1 „dalekie".

51