Geologia wyklad 58

grawitacji. Chyba każdy z nas słyszał o stalaktytach i stalagmitach. Każdy też pewnie miał problem z ich lokalizacją: góra czy dół? Istnieje pewna obrazowa zasada ułatwiająca zapamiętanie:

w słowie stalaktyt występuje litera

Y

przypominająca kształtem naciek zwisający:

Pamiętajmy zatem, że stalaktyty "rosną" w dół i zwisają nad naszymi głowami, natomiast na dnie znajdziemy narastające ku górze ich "lustrzane odbicia" - stalagmity. W wyniku narastania stalaktytów i stalagmitów może dojść do ich połączenia. Powstała wówczas forma nosi nazwę kolumny naciekowej

zaś w słocie stalagmit	• 1
fest litera	1
KtOrą. przy odrobinie	A
wyobraźni można sobie	a
skojarzyć z naciekiem	A
stojącym. na który	jl
skapuje kropla wody	• \

Nacieki mogą tworzyć się z rozmaitych minerałów. Znamy między innymi formy zbudowane z siarki, pirytu, sfalerytu. limonitu, hematytu, soli kamiennej i potasowej, gipsu. W okresie zimy w częściach, do których dociera mróz, powstają też piękne lecz nietrwałe nacieki lodowe ("chłopki lodowe"), tworzące podobne formy do klasycznych nacieków kalcytowych.

Nacieki zbudowane z czystego kalcytu są białe lub przejrzyste - bezbarwne. Białe zabarwienie pochodzi z zawartych w ich strukturze pęcherzyków powietrza oraz licznych defektów typu mikropęknięć, czy też specyfiki wykształcenia mikrokryształów - szczególnie w przypadku nacieków z mleka wapiennego.

Gdy woda ze szczelin spływa kroplami lub małym strumyczkiem po nachylonym stropie i ścianie, powstają wtedy niezwykle ozdobne, często bardzo cienkie i prześwitujące draperie i

zasłony.

Najczęściej spotykanymi naciekami są polewy, nieraz o znacznej grubości, pokrywające duże powierzchnie ścian i dna korytarzy. Przyjmują one formy żeber, nacieków tarczowych, nacieku kaskadowego, kożuchowego, wełnistego lub pól ryżowych. W obrębie namuliska tworzą one niekiedy kilka warstw. Polewy często zbudowane są z miękkiego lub wyschniętego (stwardniałego) mleka wapiennego

Przyroda potrafi nas ciągle czymś zaskoczyć. Podczas zwiedzania jaskiń można zobaczyć nacieki wyrastające ze ścian, które zdają się kpić z panującej powszechnie na ziemi siły ciążenia. To wyrostki (nacieki) agrawitacyjne (błądzące) przy których wzroście główną rolę odgrywają mechanizmy krystalizacji. Należą do nich nacieki grzybkowe i inkrustacyjne, jak np.: heliktyty. Nacieki grzybkowe znane są z większości polskich jaskiń podczas gdy heliktyty są u nas formą bardzo rzadką.

W wodach stojących i przepływających przez jaskinię w trakcie swobodnej krystalizacji powstaje trzecia grupa nacieków zwanych nieraz naciekami podwodnymi. Należą do nich misę martwicowe lub ich malownicze kaskady, szczotki kalcytowe o dużych, ładnie wykształconych kryształach oraz tzw. perły jaskiniowe czyli pizoidy.