geolog lab06

>    kwarc 12,6%

>    magnetyt i hematyt 3,7%

>    łyszczyki 3,6%

>    minerały akcesoryczne skał magmowych 2,9%

>    kalcyt 1,5%

>    minerały ilaste 1,1%

Minerały te stanowią blisko 99%składu litosfery i są głównymi minerałami skałotwórczymi.

Minerały skałotwórcze skał magmowych

Ze względu na rolę, jaką minerały skałotwórcze odgrywają w skałach magmowych dzieli się je na :

•    minerały główne - stanowiące przeważającą część masy skały i decydujące o nazwie i przynależności systematycznej skały,

•    minerały poboczne - występujące powszechnie, lecz w niewielkich ilościach, nie decydujące o stanowisku systematycznym skały; zazwyczaj w postaci bardzo drobnych kryształków, niedostrzegalnych makroskopowo.

•    minerały akcesoryczne (dodatkowe) - występujące tylko w niektórych typach skał, ale za to w postaci dużych kryształów, rozpoznawalnych makroskopowo. Nie decydują one o rodzaju skały. Czasami pojawiają się w skale dość obficie i wówczas mogą stanowić podstawę wydzielenia jej szczególnych odmian.

minerały akcesoryczne:

-    granaty

-    turmalin

-    chromit

-    beryl

-    korund

minerały poboczne:

-    magnetyt

-    hematyt

-    piryt

-    galena

-    cyrkon

minerały główne:

-    kwarc

-    skalenie

-    skaleniowce

-    miki (łyszczyki)

-    amfibole

-    pirokseny

-    oliwiny

Ponadto minerały skałotwórcze podzielić można na:

•    minerały femiczne - zasobne w Fe i Mg, o ciemnych barwach (czarne, brunatne, zielono-czarne) i charakterze zasadowym

•    minerały saliczne - zasobne w Si i Al o jasnych barwach (bezbarwne, białe, różowe, szare), zaliczane do kwaśnych, wykazujące z reguły większą odporność na procesy wietrzeniowe niż minerały femiczne.

W skałach magmowych mogą występować również minerały wtórne - rezultat procesów pomagmowych, wietrzeniowych, metamorficznych, np. w pęcherzykach pogazowych skał wylewnych może krystalizować kwarc lub ametyst, chalcedon (krzemionka) w postaci koncentrycznych agatów czy kalcyt.

Występowanie minerałów jest zależne od składu chemicznego magmy w jakiej odbywała się krystalizacja. Dlatego możliwe jest współwystępowanie jednych minerałów (skaleni i kwarcu, czy skaleni i skaleniowców) a niemożliwe innych (kwarcu i oliwinu czy skaleniowców i kwarcu). Niemożliwe jest również występowanie minerałów uwodnionych (miki i amfibole) w warunkach wulkanicznych czyli na powierzchni, gdzie zachodzi gwałtowne odparowanie. Minerały występują w warunkach plutonicznych czyli w głębi skorupy ziemskiej. Zatem na podstawie składu chemicznego można określić warunki w jakich skała powstała.

Przegląd ważniejszych minerałów skał magmowych:

Kwarc

Należy do tlenków , wzór chemiczny SiC>2

-    pokroi: kwarc a (krystalizuje powyżej 573°C - tylko w skałach magmowych) - izometryczny

kwarc p (krystalizuje poniżej 573°C) - słupowy

-    łupliwość: brak

-    przełam: muszlowy lub nierówny

-    twardość: 7 wzorcowa

-    barwa: kwarc a - bezbarwny, szarawy, sinoniebieski

kwarc p - bezbarwny lub intensywnie zabarwiony: kryształ górski (bezbarwny) ametyst (fioletowy) cytryn (żółty) morion (czarny)

6