IMG69

POGLĄDY NA POWSTAWANIE MATERII • WYBÓR MATERIAŁU DO WYROBU UEOLY

29

gs. B. R *• ⁵

rozdział drugi

Na początku Tales utrzymywał, że początkiem wszech™,,. •

zwany przez Greków z powodu niejasności swych pism ciernn ^ ^ ^W°^d*^{; Heraklit} 2 Efezu> ¹ żywioł uważał ogień; a Demokryt i w ślad za nim Epikur — ^ym’raowwóę — skoteinos, za taki

(czyli ciała nie dające się rozciąć), niektórzy zaś — individi ^&    nazywa^ ^insocabilia

gorejczyków dorzuciła do żywiołów wody i ognia jeszcze żywioł    “* ***'

chociaż niewłaściwe rzecz nazwał i wymienił tylko ciała nieDod 1    .* T"”’ ^{ZatCm Deinokryt}’

cie rzeczy to samo, gdyż pojedyncze atomy    T ’ ^j* * ^

zniszczeniu 1 me mogą być podzielone na części, lecz zachowuia ^ J* ^ " ?®^a^ ^{ZepsUClu ani} stałość. Wobec tego więc, że wszystkie rzeczy wydają sie nowsta ^ "f ^{W1Ckl nie}P^rzemij^ającą i że sama przyroda podzieliła te rzeczy na nieskończoną ilość .''? 'u ^{Zl< Z P}°^{łączenia ż}y^wiołów a przedstawić przede wszystkim ich odmienność i rLTce _w    ' l’ ^

wnictwie wykazują. W ten sposób ci, którzy myślą o budowie ^ ^W & C1W°^SC1’ ^^{akie w budo}‘ popełnią błędów i postarają się o odpowiedni materiał.    ’ ^{ZdZnaj0mią się 2} ** ^sPrawą, nie

ROZDZIAŁ TRZECI

Najpierw więc powiem, z jakiej ziemi powinno się wyrabiać cegły. Nie należy ich wytw^Tarzać 1 ani z gliny piaszczystej, ani zawierającej kamyki czy żwir, gdyż cegły wykonane z tych gatunków gliny są przede wszystkim ciężkie, następnie zas zmoczone przez deszcz pękają w ścianie i rozsypują się, a domieszane do nich plewy nie wiążą się z gliną ze względu na jej szorstkość. Cegły trzeba więc wyrabiać z białawej gliny kredowej albo z czerwonej, albo ze spoistej gliny piaszczystej, te bowiem gatunki ze względu na swą lekkość są trwałe, nie obciążają budowli i łatwo się ugniatają. Wyrabiać zaś trzeba cegły na wiosnę albo w jesieni, aby równomiernie wysychały. Te bowiem, 2 które się wyrabia w czasie przesilenia letniego, psują się, gdyż słońce przepalając silniej ich powierzchnię sprawia, że robią wrażenie suchych, gdy tymczasem wewnątrz są wilgotne; później, kiedy warstwy wewnętrzne wysychając zaczną się kurczyć, pęka to, co przedtem już wyschło, i tak cegły pełne szczelin stają się nietrwałe. Najprzydatniejsze jednak będą przygotowane na dwa lata wcześniej, przed upływem tego czasu nie mogą bowiem wyschnąć dostatecznie. Jeśli przy budowie użyje się cegieł świeżych i jeszcze nie wyschniętych, a nałożony na nie tynk wyschnie i umocni się, cegły osiadając nie mogą się utrzymać na równej z nim wysokości; kurcząc się zmieniają położenie, nie łączą się z nim i odstają od niego. Oddzielony od muru tynk ze względu na swą cienką warstwę nie może sam się utrzymać, lecz pęka, a ściany osiadając nierówno — niszczeją. Dlatego mieszkańcy Utyki używają do budowy ścian jedynie cegieł suchych i wykonanych przed pięciu laty i po urzędowym stwierdzeniu tego faktu. Wyrabia się zaś trzy rodzaje cegieł: jeden, 3 zwany po grecku lidyjskim, jest w użyciu u nas; są to cegły na półtorej stopy długie, a na stopę szerokie. Pozostałych dwócłi używają w budownictwie Grecy. Jeden z nich nazywa się 7TEvxaS(ópov — pentadoron, drugi TETpaStopov—tetradoron. Wyrazem 8wpov — doron oznaczają Grecy dłoń, gdyż owpov — doron znaczy po grecku dar, a dary podaje się zawsze na dłoni. Dlatego cegła o wymiarach pięciu dłoni w każdym kierunku nazywa się pentadoron, a o wymiarach czterech dłoni tetradoron; publiczne budowle buduje się z cegieł pięciodłoniowych 7revTa8ćopw<—pentadoros, prywatne z czte-rodłoniowych TETpaSaipcoij - tetradoros. Obok tych cegieł wyrabia się i półcegły. Do budowy używa * się ich w ten sposób, że po jednej stronie kładzie się szereg całych cegieł, a po drugiej półcegły. Skoro