IMG#26

^rM~/WC\ ''mhA+f*-

poważniejszych warunków skuteczności walki z niepowodzeniami szkolnymi i z tego głównie powodu zasługuje na to, aby uczynić je podstawową formą pracy nauczyciela na lekcji, • BU • Blok utrwalający

Scharakteryzuj ogólnie nauczanie problemowe i problcmowo-grupowc. Uzasadnij przydatność tego nauczania dla celów profilaktyki pedagogicznej.

Jeżeli nie pamiętasz już głównych cech nauczania problemowego 1 grupowego, przeczytaj ponownie odpowiednie fragmenty podręcznika. Nie zapominaj przy tym, że podstawowe informacjo na temat nauczania problemowego znajdują się w różnych rozdziałach, poczynając od rozdziału 2.

■ *J >• , v ••    M I ,, .f „V

DIAGNOZA PEDAGOGICZNA

Podstawą diagnozy pedagogicznej są indywidualne rozmowy nauczycieli z uczniami i ich rodzicami, przygodne i ciągłe obserwacje uczniów, wywiady środowiskowe, badania testowe oraz organizowane co dwa, trzy tygodnie zebrania nauczycieli (rady klasowe). Opiekun klasy powinien ponadto prowadzić na bieżąco dziennik obserwacji pedagogicznych w odniesieniu do każdego ucznia, współpracować z rodzicami uczniów, z organizacjami młodzieżowymi i z pozostałymi nauczycielami, aby poznać nie tylko warunki domowe ucznia, jego pozycję w rodzinie itp., lecz również jego zainteresowania, skłonności, tempo pracy itd. Znajomość tych danych umożliwia nauczycielom racjonalną indywidualizację pracy dydaktyczno-wychowawczej zarówno na lekcji, jak i podczas zajęć pozalekcyjnych. W szkołach ogólnokształcących (podstawowych i średnich) znajomość ta stanowi ponadto podstawę kierowania uczniów do najbardziej dla nich odpowiednich typów szkół średnich i wyższych. Nauczyciele powinni również przeprowadzać w różnych formach kontrolę i ocenę wyników nauczania, aby możliwie szybko wykrywać występujące u poszczególnych uczniów braki w zakresie opanowywania treści programowych. Podstawowym środkiem służącym do realizacji tego zadania są systematycznie dokonywane badania wyników nauczania po zakończeniu każdego działu programowego. Badania takie można prowadzić za pomocą testów pedagogicznych oraz innych sposobów i form kontroli. Ich wyniki stanowią podstawę do oceny postępów poszczególnych uczniów w nauce i one też decydują o kierowaniu uczniów opóźnionych do grup wyrównawczych w celu usunięcia wykrytych u nich braków. Zestawienie wyników w odpowiednie tabele według rodzaju błędów popełnianych przez uczniów stanowi ponadto punkt wyjścia do analizy pracy poszczególnych nauczycieli i zastosowania na tej podstawie odpowiednich środków metodycznych w celu zlikwidowania ewentualnych niedociągnięć tej prticy.

• BR • Blok rozszerzający    s

Jedną z form diagnozy pedagogicznej są systematyczne spotkania tzw. rad klasowych, tzn. zebrania wszystkich nauczycieli pracujących z uczniami danej klasy. W razie potrzeby w tego rodzaju spotkaniach mogą również uczestniczyć inno osoby, np. pracownicy biblioteki szkolnej, przedstawiciele komitetu rodzicielskiego, lekarz szkolny, zaprószeni rodzice itd.

Zasadniczym calem zebrań rad klasowych jest możliwie wszechstronna analiza wyników nauczania oraz zachowania się ucznińw. Podstawę tej analizy stanowią indywidualne spostrzeżenia nauczycieli o poszczególnych uczniach, uzupełniono spostrzeżeniami i uwagami pozostałych nauczycieli, lekami szkolnego, rodziców Itd. W ten sposób tworzy się zbiorowo względnie pełną charakterystykę wszystkich uczniów danej klasy, czyniąc zarazem przedmiotem specjalnej uwagi te dzieci, które w danym okresie wymagają wzmożonej opieki ze strony domu i szkoły. Zdobyte tą drogą Informacje o uczniach stanowią podstawę racjonalnego indywidualizowania pracy dydaktyczno-wychowawczej zarówno na lekcji, jak i podczas zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.

TERAPIA PEDAGOGICZNA

Terapia pedagogiczna może być stosowana bądź indywidualnie, bądź zbiorowo.

Nauczyciel, znając braki w zakresie opanowania przez poszczególnych uczniów materiału nauczania, posługuje się różnymi formami pracy w celu usunięcia tych braków. Może np. polecić uczniom wykonanie odpowiednio zindywidualizowanych prac domowych, może prowadzić indywidualne konsultacje, otaczać słabszych uczniów specjalną opieką w czasie lekcji, uzgadniać z rodzicami wspólną linię oddziaływań dydaktyczno--wychowawczych itd. Jeżeli te sposoby pracy indywidualnej nie doprowadzą mimo wszystko do spodziewanych rezultatów i uczeń w dalszym ciągu będzie wykazywał braki w zakresie takich czy innych partii materiału nauczania, nauczyciel powinien go wówczas skierować do odpowiedniej grupy wyrównawczej.

Zajęcia w grupach wyrównawczych powinny odbywać się po lekcjach na terenie szkoły. Ich celem jest zlikwidowanie ujawnionych u poszczególnych uczniów opóźnień w nauce. W grupach tych uczniowie powinni pracować samodzielnie pod kierunkiem nauczyciela. Dobór ćwiczeń dla każdego ucznia musi być przy tym tak pomyślany, aby mógł on wyrównać braki i w konsekwencji aktywnie uczestniczyć w pracy klasy. Zarówno plan zajęć w grupach, jak i oceny uzyskiwanych wyników należy omawiać w czasie zebrań rad klasowych. Znajomość błędów popełnianych przez uczniów, a wykrywanych dzięki stosunkowo częstym badaniom wyników nauczania, stanowi dodatkowy czynnik, umożliwiający nauczycielom indywidualizowanie nauczania w grupach wyrównawczych.

Skład grup wyrównawczych nie powinien być stały. Dobrze więc jest, gdy uczniowie biorą udział w ich pracy dopóty, dopóki nie uzupełnią stwierdzonych przez nauczyciela braków. Niektórzy uczniowie pracują równocześnie w dwóch, a nawet w trzech grupach wyrównawczych, np. z języka polskiego, matematyki i fizyki. Z tego względu rozkład i organizacja zajęć poszczególnych grup muszą być przedmiotem szczególnej troski ze strony kierownictwa szkoły. Najlepiej jest, gdy zajęcia w grupach wyrównawczych stanowią stałą pozycję w tygodniowym rozkładzie zajęć szkoły.

Bardzo przydatne w pracy nad usuwaniem luk w wiadomościach i umiejętnościach uczniów okazują się teksty programowane. Ponieważ dotyczą one tematów, w zakresie których uczniowie wykazują określone braki, pozwalają im pracować samodzielnie w stosownym dla każdego z nich tempie, a równocześnie zmuszają ich do systematycznej kon-

ii* 227