IMG�72

sze, luźniejsze, aroganckie, nie chcą się poddawać obowiązkom i dyscyplinie szkolnej. (Irena, lat 48, SP)

•    Duże uzależnienie od ludzi tzw. „mistrzów teorii" i innych „nadzorców". (Stefan, lat 51, LO)

•    Wymogi ciągłego dokształcania się, na które nie ma pieniędzy. Nie stać mnie na kolejne szkolenia, kursy, podyplomówki. Uważam siebie za dobrego nauczyciela, ale czy tak samo oceni mnie jakaś tam komisja, której w moich dokumentach zabraknie n-tego dyplomu. (Jacek, lat 37, LO)

•    Przypisywanie nauczycielom niepowodzeń uczniów w nauce, obciążanie odpowiedzialnością nauczycieli nawet za błędy rodziców. (Alicja, lat 45, SP)

•    Współzawodnictwo w drodze po awans zawodowy; niezdrowe patrzenie innym na ręce; zazdrosne oczekiwania na potknięcia, itp. (Małgorzata, lat 32, G.)

•    Poczucie wykonywania Syzyfowej pracy. (Grzegorz, lat 37, G.)

•    Nowe wymagania stawiane nauczycielom tłumaczone są wprowadzaną reformą, ale tak naprawdę pozbawione są one sensu i prowadzą do ogólnego obniżenia poziomu wiedzy i umiejętności uczniów. Wcześniej czy później doprowadzi to do coraz niższego wykształcenia - prawdopodobnie komuś bardzo zależy na słabo wykształconych ludziach, bo łatwiej nimi manipulować. Ta świadomość bardzo mi przeszkadza w pracy. (Jerzy, lat 54, LO)

Jak można zauważyć, odpowiedzi na pytanie dotyczące wad wykonywanego zawodu są bardziej ekspresyjne i różnorodne. Dźwięczą w nich nuty rozgoryczenia spowodowane trudnymi doświadczeniami.

Czy nauczyciele chcieliby zrezygnować z pracy w tym zawodzie? Okazuje się, że ponad połowa nauczycieli zrobiłaby to, gdyby miała szansę podjęcia innej pracy. Brak możliwości wyboru na obecnym rynku pracy hamuje przede wszystkim odpływ nauczycieli ze szkół. Interesującym faktem jest to, że zdecydowana większość badanych, którzy chcieliby zrezygnować z pracy nawet nie zechciała podać przyczyn swojej decyzji. Najczęściej powody chęci zmiany pracy były wcześniej już wymieniane jako wady tego zawodu. Pojawiały się też i takie wyjaśnienia:

•    Ciągle jeszcze nie wyobrażam siebie w innym zawodzie (ale jeszcze trochę pomysłów kolejnego pana ministra i kto wie...). (Stanisława, lat 38, LO)

•    Trudności są dla mnie okazją do ponowienia działań. (Krystyna, lat 45, LO)

•    Ze względu na duże bezrobocie, cieszę się tym, co mam. (Henryka, lat 32, SP)

•    Jest już zbyt późno na to, by rezygnować z pracy w zawodzie. (Czesława, lat 52, G.)

Jak widzą siebie nauczyciele w momencie rozpoczynania pracy i obecnie, czy widzą jakieś zasadnicze różnice. Około 16% nauczycieli nie dostrzega żadnych istotnych zmian. Być może jest to spowodowane krótkim stażem pracy. Natomiast blisko 80% zauważa zmiany, jakie nastąpiły w nich samych na przestrzeni tych lat. Niestety, większość z nich twierdzi, że są to zmiany niekorzystne.

•    Mam większą wrażliwość na problemy dzieci, bardziej rozumiem ich zachowanie; jestem cierpliwsza, bardziej opanowana, mam dystans do wielu spraw, a co najważniejsze, jestem merytorycznie doskonale przygotowana i wiem, jak uczyć, żeby nauczyć. (Celina, lat 45, SP)

•    Jestem pewniejsza siebie i tego, że swoją pracę wykonuję odpowiedzialnie i profesjonalnie; dzięki doświadczeniu pracuję z większą swobodą. (Marzena, lat 37, G.)

•    Jestem mądrzejsza, bardziej przewidująca, wnikliwiej analizuję wszelkie sprawy, staram się lepiej poznać każdego ucznia. (Zyta, lat 40, LO)

•    To są dwie różne osoby. Po studiach byłam mniej tolerancyjna, wydawało mi się, że w ciągu kilku lat moi uczniowie muszą umieć tyle co ja (a raczej powinni umieć wszystko od a do z). Obecnie jestem wymagająca, lecz bardziej wyrozumiała. Mam większe doświadczenie i wiedzę w wielu dziedzinach, potrafię lepiej zrozumieć ucznia i jego problemy. Myślę, że umiem także bardziej pomóc w trudnych sytuacjach, Moje lekcje są ciekawsze. (Michalina, lat 36, LO)

•    W momencie rozpoczęcia pracy byłam mniej pewna, nie umiałam sobie poradzić z dyscypliną w klasie - tego niestety nie uczą

27

Nowa Szkoła 8/2002