prowadzenia z zewnątrz pory wodnej, to W pozostanie stałe, natomiast W*, rosło, co spowoduje, że wilgotność względna powietrza będzie mała. Deficyty ności paiy wodnej (niedosyt wilgotności) w powietrzu jest różnicą między p^ ścią pary wodnej w atmosferze a prężnością paty wodnej w atmosferze nasyconej Powietrze znajdujące się w przestrzeniach międzykomórkowych jest kle całkowicie nasycone parą wodną. Jeśli w otaczającej atmosferze pary jest mniej, to występuje gradient różnicy prężności i zachodzić* będzie dyfuzja p*v Im mniejsza jest więc wilgotność względna powietrza otaczającego warzywa, tyn, Iranspiracja będzie przebiegać szybciej. Ciepłe powietrze ma większą pojemność dla pary wodnej i iranspiracja z warzyw o wyższej temperaturze jest szybsza.
TABELA 4. Dobowe ubytki masy warzyw po zbiorze, w zależności od wilgotności wzglę^ powietrza (% masy (Adamicki, 1997)1
Gatunek warzywa |
Tempera-tura (X) |
Wilgotność względna powietrza (%) | |||
95 |
90 |
85 |
— 10 j | ||
Kapota głowiasta |
0 |
0.06 |
0,12 |
0.17 |
<uri |
Kapusta brnksclska |
0 |
1,61 |
3,22 |
4,84 |
6.42 1 |
Marchew |
0 |
0,31 |
0,63 |
0.94 |
\» |
Pasternak |
0 |
0.50 |
1,00 |
1.50 |
2,00 |
Ponwlot |
7 |
0,06 |
0,11 |
0,18 |
0.24 |
Sałata |
0 |
1.93 |
3.86 |
5.79 |
7.73 |
Sekt naciowy |
0 |
0.46 |
0,92 |
1,38 |
1,84 | |
Cyrkulacja powietrza. Iranspiracja warzyw przechowywanych w pomieszczeniu jest tym szybsza, im większy jest nich powietrza. Przepływające wokół warzywa powietrze usuwa z bezpośredniego otoczenia warstewkę atmosfery, zawierającą stosunkowo dużo pary wodnej pochodzącej z produktu i zwiększa gradient prężności pary wodnej. Nadmierna cyrkulacja powietrza w komorze powoduje więc I większe ubytki wody.
18.2.3. Wzrost i rozwój
Warzywa często nic kończą po zbiorze swojego wzrostu. Ich komórki w octy Sternach mogą w dalszym ciągu dzielić się i wydłużać. Dotyczy to przede wszystkim tych warzyw, u których częścią użytkową są młode części rośliny, np. wypustki szparagów. U warzyw dwuletnich zachodzi w czasie przechowywania ponowy wzrost części wegetatywnych (liści, korzeni) i pojawiają się organy generatywu (pędy kwiatowe). Na przykład u cebuli wyrastają szczypior i korzenie, u marchwi Uście (nać) i korzenie boczne, u kapusty z głąba pęd generatywny, widoczny po przekrojeniu główki. Wzrost i rozwój warzyw po zbiorze są często przyczynąbmłzo dużych strat przechowalniczych. Dotyczy to przede wszystkim cebuli. W okresie przechowywania, wynoszącym ponad 8 miesięcy straty cebuli w wyniku wymiana szczyptom mogą sięgać 30-40%. Wzrost szczyptom jest najszybszy w tempentu*
-iT,S»^C temperaturze powytej 4»C. a korzenie boczne
względnej powy-
‘ d^ctnich^^^^je^o przejęciu okresu spoczynku. Wyróż-
spoczynek bezwzględny « wzgiętlny. Spoczynek bezwzględny jest uwarunko-^^ologkrnie i nic zależy od czynników zewnętrznych, natomiast spoczynek *5Ljny jest wymuszony działaniem niskiej temperatury i po zadziałaniu wyź-^gmpecaturą ustaje. Spoczynek bezwzględny jest wynikiem nagromadzenia się n t«txVrfc*ch inhibitorów, którymi są endogenne regulatory wzrostu i starzenia się ,y;iin. np AHA (kwas abscysynowy), oraz zmniejszenia się zawartości cytokinin . iiioytt. Mechanizm tego spoczynku polega przede wszystkim na zahamowaniu fiatów komórek twórczych przez endogenne inhibitory wzrostu. Inhibitory te jniKjsająteź intensywność procesów metabolicznych. Długość okresu spoczynku *ff*?gkdnego u cebuli zuleży od odmiany i wynosi przeważnie od 2 do 4 miesięcy pe*rtn wpływ mają tu również czynniki agrotechniczne i warunki wegetacji. Spttzynck względny jest płytki i nietrwały. Zmiana warunków otoczenia przerywa i?i następuje ponowny wzrost roślin. Zewnętrznym czynnikiem wpływającym na jfegok o resu spoczynku jest temperatura. Przechowywanie warzyw w możliwie ntitiej temperaturze, zalecanej dla danego gatunku, oraz w odpowiedniej wilgot-wici, pozwala maksymalnie ograniczyć straty spowodowane wzrostem pozbior-^^Tłl. warzyw można również ograniczyć przez stosowanie metod inhibicji waos - towanie egzogennymi regulatorami wzrostu (np. hydrazydem kwasu promieniowaniem jonizującym. Regulatory wzrostu hamują P^ l °mÓrek ,T\er>'stcmatycznych odpowiedzialnych za wzrost liści i korzeni .pozwalają na przedłużenie okresu przechowywania.
18.2.4. Dojrzewanie i starzenie siÄ™
Dojrzewanie owoców może zachodzić również po zbiorze. Dojrzewanie w czasie przechowywania jest uważane za przewlekłą formę starzenia się rośliny imoźe wiązać się z rozkładem bądź syntezą barwników. Chlorofil jest bardziej stabilny w tkankach młodszych, stąd młode liście warzyw (sałata, natki warzyw) dłużej zachowują swoją barwę niż liście starsze. Dojrzewanie pozbiorcze powiązane jest z oddziaływaniem i współdziałaniem fltohormonów, np. auk&yn. cytokinin, gibere-lin, AB A, etylenu. Rezultatem procesów dojrzewania i przejrzewania jest częściowe wyparcie wody mtędzycząstcczkowcj i wydzielenie jej na zewnątrz układu koloidalnego. Przemiany biochemiczne związane z przejrzewaniem prowadzą do obniżenia jakości warzyw, a w końcu do utraty wartości handlowej. Zmniejszenie tempa tego procesu, po uzyskaniu przez warzywa optymalnej dojrzałości konsumpcyjnej, ma duże znaczenie dla ograniczenia strat przcchowalmczych. Podstawowym czynnikiem wnłYwającym na tempo tych procesów jest temperatura. Istotną rolę odgrywa KM atmosfer i jej -.go.no*