nr5

Zabawa w ogrodzie przedszkolnym

małego dziecka wymaga, byśmy mu zostawili swobodę i pozwolili bawić się tak, by przy zabawie uczyło się obserwować i myśleć, by bawiąc się, uczyło się też i pracować” . Autor zwraca uwagę na wartość kierowanej zabawy, pisząc „(...) gdy jest umiejętnie kierowana, zaprawia stopniowo dziecko do wysiłku, wytrwałości i przydatności w pracy” .

Należy również zwrócić uwagę, że zabawa jest nie tylko podstawową i dominującą formą aktywności dzieci, symptomem ich działalności i pasji, ale także w osobniczym rozwoju człowieka zabawa ubarwia jego życie, czyniąc je radosnym i przyjemnym, dając poczucie odprężenia i mobilizacji do dalszego wysiłku w szkole .

Parafrazując poglądy Z. Freuda, E. H. Erikson określa zabawę jako „królewską drogę do zrozumienia dziecięcego ego w jego wysiłkach osiągnięcia syntezy”", Według autora, zabawa jest funkcją ego, próbą zsynchronizowania procesów fizycznych i społecznych z osobowością. Tak więc zabawa jest jego zdaniem zjawiskiem z pogranicza wielu dziedzin ludzkiej aktywności. Autor

podkreśla, że zabawa nie jest na pewno pracą, ponieważ nie wytwarza dóbr materialnych. Zauważa również, że nie należy porównywać zabawy człowieka dorosłego i dziecka, gdyż dorosły jest istotą produkującą, podczas gdy dziecko przygotowuje się, by nią zostać. Zwraca również uwagę, że dla człowieka pracującego zabawa jest rekreacją, umożliwia mu opuszczenie tych form określonych ograniczeń, które tworzą jego społeczną rzeczywistość. E. H. Erikson ujmuje je w pięć kategorii; tj. ciążenie, czas, los, przy czy nowość, rzeczywistość społeczna i popędy cielesne ~.

Zdaniem S. L. Rubinsztejna, zabawa nie jest tylko funkcjonowaniem określonych struktur ani też ruchem, którego źródłem jest energia nagromadzona w organizmie, lecz jest wyrazem pewnego stosunku jednostki do otaczającego ją świata realnego. Autor stwierdza, że zabawa jest związana z praktyką życiową, za pośrednictwem której człowiek przekształca rzeczywistość. Jego zdaniem główne i centralne znaczenie zabawy polega na tym, iż w zabawie kształci się i przejawia pierwsza potrzeba dziecka oddziaływania na rzeczywistość.

Cechy zabawy jako formy aktywności dziecka można zestawić w dwóch grupach:

Cechy dotyczące dziecka jako podmiotu aktywności, które wiążą się z motywacją jednostki. Należałoby przytoczyć tutaj fragment definicji według L. S. Wygotskiego, który stwierdza, że „(...) dziecko bawi się bez uświadamiania sobie motywów swej zabawy” .

Cechy dotyczące samej aktywności oraz sytuacji, w jakiej ona przebiega. Zaliczyć do nich należy tak zwane cechy formalne w podobnym zakresie traktujące zabawę dziecka i dorosłego.

-¹⁸ S. Szuman, Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego, Warszawa 1946, s. 8.

¹⁹    Tamże, s. 8.

²⁰    E. H. Erikson, Dzieciństwo i społeczeństwo, Poznań 1997, s. 23.

^2r E. H. Erikson, Dzieciństwo i społeczeństwo, Poznań 1997, s. 219.

²² E. H. Erikson, Dzieciństwo i społeczeństwo, Poznań 1997. s. 221-222.