Obraz0007 2

14

3.1.4. Surówki odlewane

W wielu współczesnych maszynach części odlewane stanowią 35 - 70%

ich ciężaru. Obecnie stosowane są różne sposoby odlewania w zależności od przeznaczenia części, kształtów i wymiarów.

a)    Duże części odlewa się w formy gruntowe lub piaskowe wykonywane ręcznie według modeli drewnianych. Bardziej odpowiedzialne części o średniej wielkości wykonuje się w formach piaskowych maszynowo według modeli metalowych. Ciężar takich odlewów może być o 8 - 12% mniejszy od odlewów wykonanych poprzednim sposobem.

b)    Surówki tulejek, tarcz, ślimacznic i innych części z żeliwa, a zwłaszcza brązu i stopów metali nieżelaznych, odlewa się w formach metalowych, tzw. kokilacb. Dokładność tych odlewów jest wyższa od poprzednich (odchyłki wymiarów wynoszą około 0,1 -0,5 mm), odznaczają się one gładką powierzchnią i podwyższonymi własnościami mechanicznymi.

c)    Małe, ważne części odlewa się ze stopów metali nieżelaznych w formy metalowe pod wysokim ciśnieniem. Odlewy takie charakteryzują się małą chropowatością powierzchni (r = 1,25 - 0,63 Hm), wysoką dokładnością (- 0,03 mm) i małymi pochyleniami odlewniczymi, dzięki czemu części takich można nie obrabiać lub też obrabiać tylko powierzchnie bazowe,lub powierzchnie współpracujące z innymi częściami.

d)    Dokładne odlewanie metodą wytapianych modeli pozwala na otrzymywanie bardzo złożonych cienkościennych odlewów z dowolnych stopów, w tym również trudno obrabialnych, posiadających otwory, żeberka, występy. Chropowatość powierzchni takich odlewów wynosi 20 - 10;im, zaś dokładność jest 10-12 klasy ISO* Sposób ten jest drogi i należy go stosować wtedy, gdy chcemy uniknąć obróbki mechanicznej. W odlewach można wykonywać otwory o średnicy 2,5 mm i grubości ścianek od 0,3 mm.

sl Odlewanie w formy skorupowe, dzielone, jakościowo przewyższa odlewy piaskowe i w pewnych przypadkach jest bardziej ekonomiczne niż odlewanie pod ciśnieniem i metodą wytapianych modeli. Stosowane są również inne sposoby odlewania: odśrodkowe, próżniowe, metoda wypalanych modeli, których zastosowanie w przemyśle jest jeszcze dość małe.

3.1.5. Surówki składane

Do otrzymania surówki o złożonych kształtach celowy jest podział jej na prostsze części, wykonanie poszczególnych części,a następnie łączenie ich przez spawanie, klejenie lub inne sposoby. Pozwala to na uproszczenie technologii wykonania, zmniejszenie ciężaru i kosztu surówki bez pogorszenia jej jakości. Pozwala to również na wykonywanie pracujących elementów danej części z lepszego materiału, o specjalnych własnościach, np. odpornego na ścieranie.

3.1.6. Surówki z proszków spiekanych

Surówki takie otrzymuje się z mieszaniny proszków metali, w tym również nierozpuszczalnych w stanie roztopionym (żelazo - ołów, brąz - grafit), przez prasowanie w specjalnych formach pod ciśnieniem 100 - 600 MPa , spiekanie i.kalibrowanie. Sposobem tym można otrzymywać części o specjalnych własnościach: żaroodporne, odporne na ścieranie, o małym współczynniku tarcia (panewki łoży-

3.1.7. Surówki z tworzyw sztucznych

Części z tworzyw sztucznych stosowane są coraz szerzej w budowie maszyn. Koszt ich jest niższy w porównaniu z częściami z metali nieżelaznych. Stosowanie ich pozwala na zmniejszenie ciężaru maszyny, polepszenie własności eksploatacyjnych, oszczędność metali nieżelaznych i stali nierdzewnych.

Ważnym zagadnieniem jest właściwy dobór tworzywa. W tym celu należy znać konkretne warunki pracy danej części oraz własności fi-zykoirtechaniczne tworzywa.

najszersze zastosowanie znalazły tworzywa poliamidowe 1 epidiany. Przy konstruowaniu części należy uwzględnić takie ich własności, jak: mała przewodność cieplna, pęcznienie tworzyw pod wpływem wody, starzenie.

3.2. naddatki na obróbkę

naddatkiem na obróbkę powierzchni nazywa się warstwę materiału pozostawioną na surówce w celu usunięcia jej narzędziem skrawającym w czasie obróbki mechanicznej. Naddatki mogą być operacyjne i całkowite,

Naddatkiem operacyjnym nazywamy warstwę materiału usuwaną przy