Obraz0007 2

14

3.1.4. Surówki odlewane

'»¥ wielu współczesnych maszynach części odlewane stanowią 35 - 70%

ich ciężaru. Obecnie stosowane są różne sposoby odlewania w zależności od przeznaczenia części, kształtów i wymiarów.

a)    Duże części odlewa się w formy gruntowe lub piaskowe wykonywane ręcznie według modeli drewnianych. Bardziej odpowiedzialne części o średniej wielkości wykonuje się w formach piaskowych maszynowo według modeli metalowych. Ciężar takich odlewów może byó o 8 - 12% mniejszy od odlewów wykonanych poprzednim sposobem.

b)    Surówki tulejek, tarcz, ślimacznic i innych części z żeliwa, a zwłaszcza brązu i stopów metali nieżelaznych, odlewa się w formach metalowych, tzw. kokilach. Dokładność tych odlewów jest wyższa od poprzednich (odchyłki wymiarów wynoszą około 0,1 -0,5 mm), odznaczają się one gładką powierzchnią i podwyższonymi własnościami mechanicznymi.

o) Małe, ważne części odlewa się ze stopów metali nieżelaznych w formy metalowe pod wysokim ciśnieniem. Odlewy takie charakteryzują się małą chropowatością powierzchni (h_a = 1,25 - 0,63 ^n), wysoką dokładnością (- 0,03 mm) i małymi pochyleniami odlewniczymi, dzięki czemu części takich można nie obrabiać lub też obrabiać tylko powierzchnie bazowe,lub powierzchnie współpracujące z innymi częściami.

d) Dokładne odlewanie metodą wytapianych modeli pozwala na otrzymywanie bardzo złożonych cienkościennych odlewów z dowolnych stopów, w tym również trudno obrabialnych, posiadających otwory, żeberka, występy. Chropowatość powierzchni takich odlewów wynosi 20 - 10 p.m, zaś dokładność jest 10-12 klasy ISO. Sposób ten jest drogi i należy go stosować wtedy, gdy chcemy uniknąć obróbki mechanicznej. W odlewach można wykonywać otwory o średnicy 2,5 mm i grubości ścianek od 0,3 mm.

j'> 0ćlev7anie w formy skorupowe, dzielone, jakościowo przewyższa odlewy piaskowe i w pewnych przypadkach jest bardziej ekonomiczne niż odlewanie pod ciśnieniem i metodą wytapianych modeli. Stosowane są również inne sposoby odlewania: odśrodkowe, próżniowe, metoda wypalanych modeli, których zastosowanie w przemyśle jest jeszcze dość małe.

3.1.5.    Surówki składane

Do otrzymania surówki o złożonych kształtach celowy jest podział jej na prostsze części, wykonanie poszczególnych części,a następnie łączenie ich przez spawanie, klejenie lub inne sposoby. Pozwala to na uproszczenie technologii wykonania, zmniejszenie ciężaru i kosztu surówki bez pogorszenia jej jakości. Pozwala to również na wykonywanie pracujących elementów danej części z lepszego materiału, o specjalnych własnościach, np. odpornego na ścieranie.

3.1.6.    Surówki z proszków spiekanych

Surówki takie otrzymuje się z mieszaniny proszków metali, w tym również nierozpuszczalnych w stanie roztopionym (żelazo - ołów, brąz - grafit), przez prasowanie w specjalnych formach pod ciśnieniem 100 - 600 MPa , spiekanie i.kalibrowanie. Sposobem tym można otrzymywać części o specjalnych własnościach:    żaroodporne,

odporne na ścieranie, o małym współczynniku tarcia (panewki łożyskowe) i inne.    ,

3.1.7.    Surówki z tworzyw sztucznych

Części z tworzyw sztucznych stosowane są coraz szerzej w budowie maszyn. Koszt ich jest niższy w porównaniu z częściami z metali nieżelaznych. Stosowanie ich pozwala na zmniejszenie ciężaru maszyny, polepszenie własności eksploatacyjnych, oszczędność metali nieżelaznych i stali nierdzewnych.

Ważnym zagadnieniem jest właściwy dobór tworzywa. W tym celu należy znać konkretne warunki pracy danej części oraz własności fi-zykomechaniczne tworzywa.

najszersze zastosowanie znalazły tworzywa poliamidowe i epidiany. Przy konstruowaniu części należy uwzględnić takie ich własności, jaks mała przewodność cieplna, pęcznienie tworzyw pod wpływem wody, starzenie.

3.2. Ifaddatkl na obróbkę

Naddatkiem na obróbkę powierzchni nazywa się warstwę materiału pozostawioną na surówce w celu usunięcia jej narzędziem skrawającym W czasie obróbki mechanicznej. Naddatki mogą być operacyjne i całkowite,

Naddatkiem operacyjnym nazywamy warstwę materiału usuwaną przy