P231110 240003

jonów przy niezmienionych innych parametrach. Zmiana taka wpływa jednak na rozdziel-¹ czość.

3.4 Detektory

W chromatografii jonowymiennej największe znaczenie mają dwie metody detekcji: pomiary optyczne; pomiary przewodnictwa właściwego.

Pomiary optyczne można stosować wtedy gdy jony lub ich kompleksy absorbują światło w zakresie długości fal, które pozwolą na rozróżnienie analizowanych jonów od jonów fazy ruchomej i innych nie będących przedmiotem analizy. Z metod optycznych duże znaczenie ma bezpośrednia detekcja absorpcyjna, szczególnie popularna w oznaczaniu jonów NOz’ i NO3' oraz Br i T. Większe możliwości daje technika derywatyzacji, czyli przeprowadzania oznaczanych jonów w odpowiednie kompleksy absorbujące w zakresie UV-Vis. Stosuje się do oznaczania wielu jonów metali przejściowych [51,52],

Problemem omawianej metody jest to, że wiele jonów nie absorbuje światła, a jeśli absorbują to często przy różnych długościach fal. Dotyczy to równteż tworzonych przez nie kompleksów.

Najczęściej stosowaną w chromatografii jonowej metodą detekcji jest pomiar prze-_: wodności właściwej ponieważ jest ona wyjątkowo czuła dla wszystkich zdysocjowanych j składników. W zakresie niskich stężeń przewodnictwo właściwe jest liniową funkcją stężenia.; Rutynowe stosowanie detektora konduktometiycznego w chromatografii jonowej było pierwszym przypadkiem stosowania tej metody w chromatografii cieczowej.

Po raz pierwszy automatyczny spektrofotometryczny detektor do oznaczania jonów; metali zastosowano w 197J roku [53,54].

W 1983 roku po raz pierwszy zastosowano pulsujący detektor ampcromeiryczny (PAD) [55], co pozwoliło rozszerzyć zakres analizowanych tą techniką substancji o węglowo-: dany i alkohole. Od liniowości detektora zależy bezpośrednio precyzja i dokładność pomiarów. Zagadnienia te opisał Slanina i współpracownicy [56]. Stosować można również detekcję potencjoraetryczną [57], woftamperometryczną, amperometryczną impulsową lub integracyj-! ną, fluoroscencyjną, refraktometryczną [58], pośrednią i bezpośrednią detekcję spektrofoto^

metryczną [59] oraz detektory UV [60]. Przegląd wybranych detektorów stosowanych w chromatografii jonowej zawiera praca P R. Haddada [61].

Detekcja konduktometryczna jest najczęściej stosowaną metoda w chromatografii jonowej. Pojemność naczyńka konduktometrycznego jest rzędu 0,01 -10 |il. Wykorzystuje się w nich zdolność przewodzenia prądu elektrycznego przez roztwory elektrolitów umieszczone W polu elektrycznym powstającym pomiędzy dwoma elektrodami.

Elektrody są wykonywane z metali szlachetnych, co zapobiega zachodzeniu reakcji chemicznych na ich powierzchni. Graniczne przewodności molowe pozwalają na obliczenie przewodności elektrolitycznej roztworów elektrolitów. Ruchliwość jonów która decyduje

0    przenoszeniu ładunków elektrycznych zależy od takich czynników jak : wielkość jonów (jony duże poruszają się w polu elektrycznym wolniej niż jony małe), składu elektrolitu

1    temperatury.

Wpływ temperatury na zmiany przewodności molowej jonów wymaga stosowania termostatowania celki konduktometrycznej lub kompensacji elektronicznej zmian temperatury. Jest to szczególnie istotne w chromatografii jednokolumnowej, w której stosuje się eluenty o wysokim przewodnictwie właściwym.

Przykładowo dla przewodności linii podstawowej eluentu około 300 pS zmiana temperatury o 1° C powoduje wzrost przewodności o około 6 pS, co odpowiada 60 % na 10 fiS skali pomiaru. Tak wyraźne zmiany linii podstawowej mogą utrudnić lub uniemożliwić oznaczanie jonów występujących w niskich stężeniach.

W chromatografii jonowej dwukolumnowej wpływ zmian temperatury nie jest tak Istotny, ponieważ w wyniku supresji chemicznej tła eluentu, przewodność linii podstawowej jest obniżona do około 20 - 30 |tS. Detektory konduktometryczne mogą być stosowane do ^oznaczane min. jonów mocnych kwasów i zasad (pK_a <7) oraz kwasów organicznych dla których pK« jest < 4.5 Zasady organiczne takie jak alifatyczne aminy, których pK« wynosi .ojtolo 10 są łatwo wykrywane, natomiast aminy aromatyczne o pK_a w zakresie od 2 do 7 można oznaczać z wykorzystaniem detektora amperometiycznego lub UV.