PB291678

użyteczności publicznej były w stanic zabezpieczyć dostatecznie wielkie przestrzenie zielone, a także wpłynąć w sposób decydujący na obniżką czynszów. Bowiem tzw. wolny rynek tylko wtedy decyduje sią na wznoszenie domów wysokościowych, jeżeli w ten sposób osiągnąć może wysokie zyski, to znaczy — wysoki czynsz.

Walter Groplus przedstawił obiektywnie zalety l wady domów wysokich ł niskich, a wybór formy mieszkania uzależnił od wielkości rodziny⁴.

Mieszkanie w domu jednorodzinnym zapewnia większy spokój I Intymność, możność wypoczynku we własnym ogródku. łatwie|szą opieką nad dziećmi. Jako forma mieszkań małych nic opłaca sią, pochłania bowiem zbyt wiele czasu na utrzymanie mieszkania i ogrodu, zmusza do pokonywania duiych odległości, a poza cym przywiązuje ludzi do jednego miejsca.

Domy mieszkalne o średnie) wysokości cechuje na ogół zbyt mała odległość po-między blokami, niedostateczne nasłonecznienie, niedostateczna powierzchnia terenów zielonych.

Mieszkanie w domu wysokim zmniejsza odległości, centralne urządzenia wpływają na skrócenie czasu pracy domowe) I stwarzają sposobność towarzyskich kontaktów.

Z drugiej strony jednak utrudnia to nadzór nad dziećmi przebywającymi poza mieszkaniem (odległość pionowa?). Z tych wszystkich wzglądów demy wysokościowe powinny przede wszystkim skupiać mieszkania najmniejsze. Jest to rozwiązanie słuszne zarówno ze wzglądów ekonomicznych, jak społecznych, sprzyja bowiem powstawaniu i umacnianiu sią wiązi sąsiedzkie).

Zalety domu wysokiego, skąpanego w powietrzu, zieleni i słońcu, zapewniającego młodzieży możliwość hasania I głośnej zabawy na wielkich wolnych terenach, a gospodyniom domowym — korzystanie z centralnych urządzeń — wydają sią decydu|ące, jeżeli Idzie o wybór formy mieszkania w mieście dla niewielkich rodzin.

Dyskus|a nie wniosła nic nowego. O jej wynikach przesądziła z góry swada, z jaką te Corbusier bronił swe) tezy: zabudowa wyłącznie wysoka¹.

Groplus dowiódł zresztą również, ie skupianie małych mieszkań w budynkach wysokich jest rozwiązaniem optymalnym. Z wyjątkiem H. Hlringa, który wraz z przedstawicielem Danii E. Heibergiem opowiedział sią za niską zabudową dzielnic mieszkaniowych, wszyscy wystąpujący kolejno delegaci popierali wniosek Le Corbusiera dodatkowymi. I chyba zbądnyml. argumentami.

Rozczarowany tą jednomyślnością dr Gantner, który przez wiele lat współpracował z Mayem I był gorącym wyznawcą Idei miast-satelltów, a przeciwnikiem mieszkania w drapaczach chmur, powiedział nie bez ironii: „jeżeli prelegentowi uda sią przekonać zleceniodawców tak, jak przekonał uczestników Kongresu, to w przyszłości propagowane przez niego wysokie domy nazywać sią będą od )cgo nazwiska Corbusierami. uk jak kondygnacje poddaszne — mansardy — wzięły nazwą od architekta, który je wprowadził, Franąols Mansart*’.

Wnioski z wysuwy III Kongresu Cl AM były Jednoznaczne: aktualny sun posiadania gruntów miejskich uniemożliwia realizacją racjonalnych planów zagospodarowania przestrzennego dzleink mieszkaniowych. Sformułowanie wspólnego punktu widzenia na sprawą miasta funkcjonalnego w postaci Karty Urbanistyki CIAM stało sią w wyniku obrad brukselskich koniecznością.

Walter Groplus

Intermezzo

Dla Groplusa' miałam więcej niż respekt. Cześć będzie chyba właściwym określeniem dla uczucia, Jakim obdarzała go młodsza generacja CIAM, do której wówczas I Ja się zaliczałam. Nie onieśmielał geniuszem, Jak Le Corbusier; przy oglądaniu Jego projektów i zrealizowanych budynków nie przeżywaliśmy olśnienia, a Jednak nawet cl spośród nas, którzy nie zaliczali się formalnie do Jego uczniów, uważali go za wielkiego nauczyciela. Przez swoje projekty I realizacje uczył nas humanizmu, konsekwencji w przeprowadzaniu koncepcji, umiaru w kształtowaniu brył I Ich zestawów, skrom* noścl komponowania elewacji, która stanowiła zawsze wyraz tego. co się działo we wnętrzu. Rozwiązanie każdego zadania ar- r chltektonlcznego, konstrukcyjnego, urbanistycznego uderzało logiką. Odnosiliśmy wszyscy wrażenie, że chyba Inaczej nie można go rozwiązać. Ale widać było wyraźnie, że to Jedynie właściwe rozwiązanie nie pojawiało się spontanicznie, że musiała poprzedzić Je gruntowna analiza wszelkich możliwych założeń, na której podstawie j architekt dokonywał wyboru świadomie I rozważnie.

Rzeczowość Groplusa wypływała z Jego postawy społecznej, z nastawienia na optymalne w danych warunkach zaspokojenie potrzeb szerokich mas w Ich miejscu pracy, zamieszkania, wypoczynku czy rozrywki. Mówią o tej posuwie wzorowe zakłady przemysłowe: osiedla I dzielnice mieszkaniowe na peryferiach Dessau (Tórten),

Karlsruhe (Dammerstock), Berlina (Span-dau-Haselhorst I Siemenstadt), zaprojektowane tak, aby były dostępne dla nlsko-uposażonych ludzi pracy: wielki kompleks Bauhausu w Dessau, obejmujący audytoria, pracownie, laboratoria, Internat, a także mieszkania „majstrów"; projekty teatrów, z których najsłynniejszym do dziś Jest Inspirowany przez lewicowego reżysera Erwina Plscatora „Totaltheater" z 1927 r., niestety, nigdy nie zrealizowany.

Należy tu podkreślić, Iż Groplus od wczesnej młodości aż do końca życia uważał pracę w zespole za najbardziej właściwą I z reguły ujawniał nazwiska współpracowników, choćby byli od niego znacznie młodsi. Osutnlm zespełem. który zorganizował I w którym działał do śmierci, był TAC (The Architects Ccllaborative). Z wyjątkiem Gropiusa członkowie tego kolektywu byli w 1946 r. młodymi jeszcze architektami fl wszyscy mieli jednakowe obowiązki i Jednakowe prawa autorskie.

Ifl