PICT6405

• •, r*at „osiadania luksusowej willi, która jest zjawiskiem obscr.

lów tego pojęcia, fakt posiadan    _wska*_nlka empirycznego. Tak wj_ęc

wowalnym jest jednym z_żność» wskaźnik ..luksusowa willa” wyst_ępuj_c

w stosunku do zjawiska «/    _dcfini_Cyjny a daigi raz jako empiryczny

w dwojakiej funkcji: raz >    *. _{h c}|_cnlcntów składających się na to pojęcie.

wskaźnik każdego zjejso P__    _podczas egzaminu trzęsą się ręce. i_nf_c.

/ zachowania się Mw    _JcdnoCZCśnic zjawisko ..trzęsące się ręce” jest

nijcmy.żcjcst onzdcncn '_!cncrWOwnnic". Ze względu na relacje łączące

elementem dcl.n.cji poj«_ • ;- _{/micnną jaką} jest ..zdenerwowanie", zjawisko

wskaźnik . trzęsące ^    wskaźnikiem infcrcncyjnym, jak i wskaźni-

„trzęsące się ręce jest zarossno

kiem clefinicyjnym.    _{ankictowc slw}icrdzimy. że jakaś osoba uzyskała

jeźdi « op. oceniającego jej stosunek do .. rehgif, to z odpowiedzi wysoki s^ik •    _t<) j_$oba wierząca wskaźnik infcrcncyjny. Wynik

^.S^ocinic stanowić podstawę do oceny zachowania danej osoby związanego z przestrzeganiem zasad religijnych, jak np chodzeń,e do kość,Ola, ud nTwuroczss,ościach kościelnych, prz.ys,ępowame do spowtudzt, przyj wanie komunii, itp. Owe zjawiska są wskazmk.cn, empirycznym wobec

^m"^CSira |ŚŁ’e udzielonych przez, respondenta odpowiedzi na stawiane ■wlania, wnioskujemy, Ze dana osoba jest ..inteligentna", to poztom udzielanych odpowiedzi definiuje w pewien sposób termin „inteligencja . W tym rozumieniu będziemy mówić o wskaźniku definicyjnym. Jednocześnie poziom udzielanych odpowiedzi koreluje najczęściej z innymi objawami świadczącymi o ilorazie inteligencji danej osoby, jak np. z jego wiedzą ogólną, sposobem kojarzenia różnych zjawisk, zakresem udzielanych odpowiedzi, ich poprawnością, itp. Dla takich zachowali i reakcji udzielane odpowiedzi są wskaźnikiem empirycznym. Odpowiedzi badanego mają także związek z jego stanem psychicznym, wyrażonym np. poczuciem zadowolenia i satysfakcji z posiadanej wiedzy, dumy z poziomu udzielonych odpowiedzi, ich błyskotliwością, zakresem, ilp. Będący

przyczyną tych stanów psychicznych, poziom wiedzy czy rodzaj udzielonych • .... •• " ⁰ ** * '

nvm.

Wskazując na możliwość wykorzystania w badaniach różnych wskaźników, należy zwrócić uwagę na umiejętność trafnego ich doboru. Należy zachować dużą ostrożność przy dobieraniu wskaźników, zwłaszcza wówczas, gdy odnoszą się one do sytuacji złożonych, niekiedy wielorako uwarunkowanych a jednocześnie istotnych dla wartości podjętych badań. Jeżeli np. mówi-wdL-J^C-t^a- ^tyV,n.°'^{SĆ uczn}'®^{w w} różnych organizacjach młodzieżowych jest zni tern ic i postawy społecznej, to przecież nie sposób określić, czy po-

,»«-» ^{s,ala się}    'Stąpienia danej osoby do określonej organiza-

cji młodzieżowej, ezy ez działalność w danej organizacji jesi skutkiem tej postawy. Błędny dobni jak i błędna interpretacja wskaźników, szczególnie w badaniach pedagogicznych, może. jak pisze J. I rcntzcl. prowadzić do ira-icznych skutków. Jeżeli np. symptomy nerwicy u dziecka sa zakwalifikowane przez wychowawcę jako przejaw złego charakteru tego dziecka lub jego złei woli. to może ono z lej właśnie przyczyny być karane zamiast być leczone i otoczone opieką, lakzc brzydkie pismo dziecka, będące skutkiem przełamywania Icworęcznośct czy dysgrafii. może być. a często i jest uznane przez nauczyciela za objaw niedbalstwa i lekceważenia zajęć szkolnych i nauczyciela. za co obniża się temu dziecku ocenę, doprowadzając je do stanu nerwicowego [1967, s. 1H 119). 1 rzykłady te wskazują na konieczność posiadania

dokonując «ci.    --------------    .....    „m mniej mz to, co

pozwalają stwierdzić użyte do poznania badanych zjawisk wskaźniki. Niejednokrotnie, o trafności ich doboru możemy się dopiero przekonać po zakończeniu badań i przystąpieniu do analizy i zebranego materiału.

7. Pomiar i jego rola w badaniach naukowych 7.1. Pojęcie skali i pomiaru

Pomiar jest nieodłączną cechą wszelkich badań naukowych w tym badań ilościowych w szczególności. Jest to czynność wykonywana w celu ustalenia pewnej wielkości lub właściwości, którą można porównać z analogiczną wielkością lub właściwością przyjętą za podstawę. Pomiar dostarcza niezbędnych danych do opisu zjawisk będących przedmiotem badań oraz do przeprowadzenia analizy i wyciągnięcia na tej podstawie wniosków. Bez pomiaru wszelkie badania naukowe a ilościowe w szczególności, zatraciłyby swój zasadniczy sens. Pomiar to pewna procedura polegająca na przyporządkowaniu wartości liczbowych lub innych symboli przedmiotom, zdarzeniom lub zjawiskom, zgodnie z określonymi zasadami w taki sposób, aby odzwierciedlały zachodzące między nimi relacje.

Przedmiotem pomiaru może być w zasadzie wszystko, co istnieje, mimo iż większość zmiennych, które chcemy zbadać i zmierzyć, w rzeczywistości nic istnieje, w taki sposób, w jakim istnieją przedmioty fizyczne, gdyż. są one wymyślone. Niektóre z przedmiotów dają się w sposób bezpośredni policzyć, inne są trudne do pomiaru i wymagają zastosowania pomiaru pośredniego. Łatwo mierzalne i policzalne są wszystkie przedmioty, które można zaobserwować i potwierdzić fakt ich istnienia, np. budynki, obiekty, rzeczy, materiały,

127