sca kek9

I

[p®

(Wo)

■—

■—

□ □

Ku rozwadze

Najnowsze badania dysleksji oparto na współczesnej wiedzy dotyczącej mechanizmów mózgowych, szczególnie zaś dynamicznych układów funkcjonowania mózgu. Nadto podejmuje się badania poszukujące przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu w związku z innymi czynnościami poznawczymi, specyficznymi dla czynności uczenia się.

Zrozumienie problemu dysleksji utrudnia występowanie niezgodności terminologicznych. Stąd często w literaturze przedmiotu mówi się po prostu o zaburzeniach procesu nauki czytania i pisania. Nie analizując różnych definicji, ani nie wdając się w dywagacje określające ich zakres, proponuję następujące rozróżnienie mieszczące się w ogólnej definicji dysleksji, i tak:

•    dysleksja — odnosi się do trudności w czytaniu.

•    dysgrafla - dotyczy graficznej strony pisma.

•    dysortografla — odnosi się do trudności w pisaniu zgodnie z regułami oito-graficznymi.

Ponieważ zaburzenia te często występują równocześnie przyjęło się używanie dla wszystkich określenia dysleksja.

Ponadto:

—    dla osób z trudnościami w czytaniu na poziomie wyrazu rezerwuje się nazwę dysleksja,

—    dla osób z dobrym dekodowaniem i niemożnością adekwatnego rozumienia — hiperleksja.

Istnieje wyraźna różnica między trudnościami występującymi na poziomie dekodowania i rozumienia elementów tekstu, a trudnościami na poziomie rozumienia tekstu jako złożonej struktury. Mają one odmienne przyczyny, mogą także występować niezależnie od siebie.

Najnowsza definicja dysleksji opublikowana w 1994 r. przez Towarzystwo Dysleksji im. Ortona, najstarsze stowarzyszenie zajmujące się specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, brzmi następująco:

Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym, uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych: trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej, często oprócz trudności w czytaniu, pojawiają się poważne trudności w opanowaniu sprawności w zakresie czynności pisania i poprawnej pisowni.

U osób z trudnościami o charakterze dyslektycznym istnieje duże zróżnicowanie indywidualne, występują także pewne różnice między małymi dziećmi a uczniami starszymi. Wraz z wiekiem ucznia i wymaganiami programowymi zmienia się natura błędów w pisaniu i czytaniu. Osoby dorosłe i starsi uczniowie, mimo znajomości reguł ortograficznych, nie piszą poprawnie, a wraz z koniecznością pisania dłuższych tekstów i samodzielnych prac zwiększa się liczba błę-