SDC13944

152 Teoria wartości

nieniach ochrony przez zewnętrzne zabiegi, przy czym obie wartości, jak to było powiedziane, mogą iść nawet ręka w rękę. Ale w sprawach restauracji, które wiążą się ze zmianą formy i barwy, konflikt może zaistnieć, bo w tym wypadku wartość starożyt-nicza jest daleko bardziej wyczulona niż historyczna. Jeśli w starej wieży wyjmie się kilka zmurszałych cegieł 1 zastąpi nowymi, wartość historyczna nie dozna żadnych godnych wzmianki strat, bo przecież zasadnicza, pierwotna forma pozostała ta sama I dla wszelkich dociekań historycznych pozostało dosyć starego miąższu, tak że kilku wymienionych kamieni można nic brać pod uwagę. Tymczasem dla wartości starożytniczej nawet te drobne dodatki są w najwyższym stopniu szokujące, mianowicie przez swą «nową* barwę (na punkcie której czasy współczesne są szczególnie wrażliwej...]), która wyrywa się Jaskrawo ze starej masy” *•.

-Na koniec trzeba zaznaczyć, że kult wartości historycznej, jakkolwiek przyznaje pełną wartość źródłową tylko oryginalnemu stanowi zabytku, przypisuje jednakże także kopii ograniczoną wartość, jeżeli oryginał bezpośrednio przepadł. Nie dający się rozwiązać konflikt z wartością stnroźytniczą zaistnieje tylko wtedy, gdy kopia traktowana jest nie jako swoisty aparat pomocniczy dla badań, ale Jako pełnoprawna namiastka oryginału z pretensją do uznania historyczno-estetycznego (np. wieża św. Marka w Wenecji). Jak długo tego rodzaju przypadki mogą się zdarzać — wartość historyczna nie może być uznana za przezwyciężoną, a wartość starożytnicza za jedynie obowiązującą estetyczną wartość pamiątkową ludzkości. Z drugiej strony nadzieją napawają wzrastające możliwości artystyczno-techniczne środków reprodukcji. że w niedalekiej przyszłości (a po wynalezieniu absolutnie wiernej fotografii barwnej i połączeniu jej z faksyrailiową kopią plastyczną) znalezione zostaną możliwie doskonałe środki zastępów dla oryginałów źródłowych i w ten sposób zaspokojone zostanie sądom* naukowych badań historycznych, które są Jedynym źródłem konfliktu z wartością starożytoiczą|-..]’* *•

Wartość pomnikowa (Der peiooflte EHanenmonreri)

„.Tuż wartość historyczna, odwrotnie niż starożytnicza, ceniąca tylko przeszłość jako taką — wykazywała tendencję do utrzymania pewnego momentu rozwojowego przeszłości i ukazania go naszym oczom tak wyraźnie, jakby należał do współczesności. Przy stawianiu pomnika już od początku, to Jest od czasów jego powstania, przyświecał cel taki, by dany moment nigdy nie uległ zapomnieniu, by pozostał w świadomości potomnych jako współczesny i żywy. Ta trzecia klasa wartości pamiątkowych stanowi tym samym wyraźne przejście do wartości współczesnych (Ge-genwartswerie]. Podczas gdy wartość starożytnicza opiera się wyłącznie na przemijaniu, wartość historyczna chce wprawdzie uchronić zabytek przed całkowitym rozkładem, ale uznaje zmiany, jakie spotkuły go do dnia dzisiejszego — jamnik ma.amhiaj# wprosi ęja stałej nieorzęynijalnoftcL do wiecznej współczesności, cło nieustającego bytu. Rozkładające siły przyrody, które przeciwdziałają temu żądaniu, muszą być gorliwie zwalczane, ich praca jest wciąż od nowa paraliżowana. Kolumna pomnikowa, na przykład, której napis zostałby zatarty, przestałaby być pomnikiem. Podstawowym więc zagadnieniem po wzniesieniu pomnika jest Jego restauracja. Charakter pomnika jako wartości współczesnej wyraża się ponadto w tym, że zawsze był przez prawo chroniony przed ingerencją ręki człowieka.

Konflikt z wartością starożytnicza jest naturalnie z góry nieuchronny . Bez restauracji zabytki te przestałyby być pomnikami, wartość starożytnicza jest więc pryncypialnie [von Haus uuv| śmiertelnym wrogiem pomnika. Jak długo Judzie nie zrezygnują z ziemskiej nieśmiertelności — pomnik hamować będzie zawsze kult wartości starożytniczej. Ten nic do pogodzenia konflikt między wartością stcrożytniczą ł pomnikiem nastręcza Jednak opiece nad zabytkami mniej kłopotów, niżby to wyglądało na pierwszy rzut oka, bo ilość pomników, wobec ogromnej masy Zabytków, jest stosunkowo niewielka**

• IM. a. Itl