skanuj0005

dobrze rozumiejącymi swą sytuacje zawodową i rynkową. Awangardę., stanowili wjzadziwiającym stopniu pisarze pochodzenia chłopskiego. Pracujący zawodowo jako nauczyciele (Przyboś, Młodożeniec), młodsi jako dziennikarze (Peiper, Eurek) » lub nie zmuszeni do pracy zawodpwej, jak Brzękowski. Kształtują oni wyraźną pioetykę grupową. Jak pisaliśmy, formułują programy, manlfes ty, teorie. Rozpad grupy szedł zwykle w parze z rozpadem poetyki grupowej. Ośrodkiem grupy było programowe czasopismo. Zwykle i boiykająoe się z trudnościami rynkowymi. "Zwrotnicy " sprzedawano w drugim jej okresie po kilkadziesiąt egzemplarzy (nawet jednego numeru tylko 37 ega..), W latach dwudziestych grupy te były dyskryminowane, jeśli chodzi o mecenat publiczny. Pewne zmiany nastąpiły dopiero w latach trzydziestych, dzięki działalności tzw. drugiej awangardy.

Grupy programowe nie były. jednak wyłącznie awangardowe.

We wczesnych latach dwudziestych, a nawet w czasie wojny, u progu niepodległości występują grupy programowo trądy cjonalis-tyczne, zachowujące kanony uświęcone, grupy parnasistowskie i klasycyżujące .    ,

Podobny charakter miBł nawiązujący raczej do tradycji ekspresjonlzrau i ludowego prymitywu "Czartak" w połowie lat dwudziestych.

% Przykładem grupy funkcjonalnej może byś grupa okupiona wokół czasopisma "Wieś - Jej Pieśń" na początku lat trzydziestych, może tak być traktowane wystąpienie w latach dwudziestych autorów "Trzeoh salw", mogą tak być traktowane zeopoły pisarskie "Howej Kultury", "Miesięcznika Literackiego". Jak widzimy, są to grupy lewicy, ale tworzyła je i prawica. Taki charakter miało w początkach niepodległości istniejące stowarzyszenie pisarzy "Orła Białego" (Makuszyński, Perzyński, Oppman, Dębicki, A. Wowaazyńakl, W.S.. Reymont, Weyssenhoff) oraz dziennikarzy (Erenberg, Koskowski, Hłaalco i Babski), których wykpiwali w swoich wczeonyoh satyrach, publikowanych w latach 1919-1920 'Lechoń i Słonimski, Taki charakter miały wspomniane już ugrupowania pisarzy katolickich, którzy w drugiej połowie lat trzydziestych skupili slg w Związku Polskiej Inteligencji Katolickiej, jako część Akcji Katolickiej, wokół pisma "Prąd". % tym że te ostatnie grupy prawicowe łączyły raczej "pisarzy na usługach" aniżeli pisarzy-działaczy. PiBzę raczej, gdyż inicjatywy takich ośrodków ideologii chrześcijańskiej, jak "Terbum" u schyłku lat trzydziestych zapowiadały te współczesne przemiany Kościoła, które są zdolne oddziaływać na autentyczne ruchy społeczne³.

Funkcjonalne związki pisarzy są programowe, ale programowe światopoglądowo i politycznie, a nie w zakresie programowania wspólnej poetyki.

Funkcjonalne związki pisarzy możemy zrozumieć tylko w strukturze szerszych, społeoznyoh, zwykle zorganizowanych ruchów i porozumień o wyraźnych, ideologicznych programach.

Grupa "Wieś - Jej Pieśń" (od 19341), pisarskie decyzje jej członków, jej skład, jej Ideowa owoluoja może być zrozumiana tylko wtedy, gdy ujmujemy ją jako składnik ówczesnego chłopskiego ruchu radykalnego. Wówczas pojmiemy przejście od "Wei-Jej Pieśni" do "Nowej Wsi" jako drogę od chłopskiego buntu do klasowej krytyki społeczeństwa kapitalistycznego w literaturze. Wtedy zrozumiemy zacieranie granio między pisarstwem zawodowym i niezawodowym. Wtedy zrozumiemy początkowy kult chłopskiej odrębności i samodzielności kulturalnej. Zrozumiemy próby tworzenia szerszego niż grupa "Wieś-Jej Pieśń" związku pisarzy ludowych, Wyodrębnionych na zasadzie ioh powiązań pochodzeniem, sytuacją życiową, poglądami, z szerokim chłopskim ruchem emancypacyjnym.

©rapy funkcjonalne tworzą się na gruncie wielkich sformułowanych ideologii społeczno-politycznych i światopoglądowych.

Stąd istnienie takich grup komunistycznych, katolickich i ludowych. Grupy te pozostawały w związkach czasem formalnych, czasem ideologicznych z określonymi ośrodkami dyspozycji politycznej. Często dobrowolnie podporządkowywały się dyscyplinie partyjnej. Były to zjawiska bez precedensu w dziejach kultury literackiej ze względu na nowe funkcje społeczne, zakres działania i strukturę organizaoji politycznych oraz politycznych ruchów masowych w XX w, Z tego względu między pisa-rzem-komunistą a pisarzem członkiem "Kuźnicy" Kołłątaj owakiej is tnia ła ty Iko da lęka ans 1 oglet.

189