skanuj0005

dobrze rozumiejącymi swą sytuacje zawodową i rynkową. Awangardę., stanowili w:zadziwiającym stopniu pisarze pochodzenia etiopskiego. Pracujący zawodowo Jako nauczyciele (Przyboś, Młodożeniec), młodsi jako dziennikarze (Peiper, Eurek) , lub nie zmuszeni do pracy zawodowej, jak Brzękowski. Kształtują oni wyraź-nąisoetykę grupową. Jak pisaliśmy* formułują programy, manlfes ty, teorie. Eozpad grupy szedł zwykle w parze z rozpadem poetyki grupowej. Ośrodkiem grupy było programowe czasopismo.

ZwykleIboiykająoe się z trudnościami rynkowymi. "Zwrotnicy" sprzedawano w drugim jej okresie po kilkadziesiąt egzemplarzy (nawet jednego numeru tylko 37 ogz.). W latach dwudziestych grupy te były dyskryminowane, jeśli chodzi o mecenat publiczny. Pewne zmiany nastąpiły dopiero w latach trzydziestych, dzięki działalności tzw. drugiej awangardy.

Grupy programowe nie były. jednak wyłącznie awangardowe.

We wczesnych latach dwudziestych, a nawet w czasie wojny, u progu niepodległości występują grupy programowo trądycjonalis-tyczne, zachowujące kanony uświęcone, grupy parnasłotewskie i klasycyżujące .    ^

Podobny charakter miBł nawiązujący raczej do tradycji ekspresjonlzrau i ludowego prymitywu "Czartak" w połowie lat dwudziestych.

% Przykładem grupy funkcjonalnej może być grupa skupiona wokćł czasopisma "Wieś - Jej Pieśń" na początku lat trzydziestych, może tak być traktowane wystąpienie w latach dwudziestych autorćw "Trzech salw", mogą tak być traktowane zeopoły pisarskie "Howej Kultury", "Miesięcznika Literackiego", Jak widzimy, są to grupy lewicy, ale tworzyła je i prawica. Taki charakter miało w początkach niepodległości istniejące stowarzyszenie pisarzy "Orła Białego" (Makuszyński, Perzyński, Oppman, Dębicki, A. ffowaozyńafcl, W.S.. Reymont, Weyssenhoff) oraz dziennikarzy (Erenberg, Eoskowski, HłaSko i Babski), których wykpiwali w swoich wczesnyoh satyrach, publikowanych w latach 1919-1920 'Lechoń i Słonimski. Taki charakter miały wspomniane już ugrupowania pisarzy katolickich, którzy w drugiej połowie lat trzydziestych skupili się w Związku Polskiej Inteligencji Katolickiej, jako część Akcji Katolickiej, wokół pisma "Erąd". Z tym że te ostatnie grupy prawicowe łączyły raczej "pisarzy na usługach" aniżeli pisarzy-działaczy. Piszę raczej, gdyż inicjatywy takich ośrodków ideologii chrześcijańskiej, jak "Verbum" u schyłku lat trzydziestych zapowiadały te współczesne przemiany Kościoła, które są zdolne oddziaływać na au-tentyozne ruchy społeczne .

Funkcjonalne związki pisarzy są programowe, ale programowe światopoglądowo i politycznie, a nie w zakresie programowania wspólnej poetyki.

Funkcjonalne związki pisarzy możemy zrozumieć tylko w strukturze szerszych, społeoznyoh, zwykle zorganizowanych ruchów i porozumień o wyraźnych, ideologicznych programach.

Grupa "Wieś - Jej Pieśń" (od 19341), pisarskie decyzje jej członków, jej skład, jej Ideowa owoluoja może być zrozumiana tylko wtedy, gdy ujmujemy ją jako składnik ówczesnego chłopskiego ruchu radykalnego. Wówczas pojmiemy przejście od "Wei-Jej Pieśni" do "Howej Wsi" jako drogę od chłopskiego buntu do klasowej krytyki społeczeństwa kapitalistycznego w literaturze. Wtedy zrozumiemy zacieranie granio między pisarstwem zawodowym i niezawodowym. Wtedy zrozumiemy początkowy kult chłopskiej odrębności i samodzielności kulturalnej. Zrozumiemy prÓhy tworzenia Bzarszego niż grupa "Wieś-Jej Pieśń" związku pisarzy ludowyoh, wyodrębnionych na zasadzie ioh powiązań pochodzeniem, sytuacją życiową, poglądami, z szerokim chłopskim ruchem emancypacyjnym.

Grapy funkcjonalne tworzą się na gruncie wielkich sformułowanych ideologii społeczno-politycznych i światopoglądowych, stąd istnienie takich grup komunistycznych, katolickich 1 ludowych. Grupy te pozostawały w związkach czasem formalnych, czasem ideologicznych z określonymi ośrodkami dyspozycji politycznej. Często dobrowolnie podporządkowywały się dyscyplinie partyjnej. Pyły to zjawiska bez precedensu w dziejaoh kultury literackiej ze względu na nowe funkcje społeczne, zakres działania i strukturę organlzaojl politycznych oraz politycznych ruchów masowych w IX w, Z tego względu między pisa-rzem-kpmunistą a pisarzem członkiem "Kuźnicy" Kołłątajowakiej istniała tylko daleka analogia.

189