skanuj0018

4. Zeszty wniające zapalenie stawów kręgosłupa

Zesztywniające zapalenia stawów kręgosłupa (zzsk) jest przewlekłą chorobą przeważnie młodych mężczyzn, atakującą stawy krzyżowo-biodrowe, tkanki okołokręgosłupowe, stawy kręgosłupa, klatki piersiowej, stawy biodrowe, rzadziej barkowe. Zzsk cechuje się dużą skłonnością do kostnienia w obrębie tkanek objętych zapaleniem.

4.1. Etiologia i patogeneza

Etiologia tej choroby nie jest jeszcze poznana, a w patogenezie duże znaczenie przypisuje się predyspozycji genetycznej (antygen HLA-B27 u większości chorych) oraz predyspozycji płci męskiej do zachorowania na zzsk (około 90% chorych stanowią mężczyźni).

4.2. Patomorfologia

Choroba rozpoczyna się najczęściej od zapalenia błony maziowej stawów krzyżowo-biodrowych, które z biegiem czasu kostnieją. W miarę postępu choroby proces zapalny obejmuje więzadła, torebki stawowe, stawy kręgosłupa, stawy żebrowo-kręgowe i żebrowo-poprzeczne oraz chrząstki żeber z następowym ich kostnieniem. W obrębie kręgosłupa szyjnego może powstać samoistne podwichnięcie lub zwichnięcie w stawach szczytowo--obrotowych powodujące ucisk rdzenia kręgowego.

W trzonach kręgów powstaje zanik kostny, niekiedy bardzo znaczny. W pierścieniu włóknistym krążka międzykręgowego biorą początek twory kostne zwane syndesmofitami, typowe dla zzsk. Rosną one pionowo ku górze i łączą jakby klainr.j sąsiadujące ze sobą kręgi. Na zdjęciu radiologicznym widać wówczas obraz tzw. kija bambusowego.

Więzadła kręgosłupa wapnieją i kostnieją. Następstwem opisanych zmian |esi postępujące ograniczenie ruchomości kręgosłupa aż do jego zupełnego zesztywnienia.

Proces zapalny toczy się również często w stawach biodrowych, rzadziej w barkowych, w kościach (talerze biodrowe, guzy kulszowe, kości łonowe, kości piętowe), w okostnej i w ścięgnach w miejscu ich przyczepu do kości (najczęściej dotyczy to ścięgna Achillesa) oraz w tkankach okołostawowych. Zesztywnienie stawów skroniowo-żuchwowych utrudnia, a niekiedy uniemożliwia przyjmowanie pokarmów.

U chorych na zzsk występują również zmiany w mięśniach. Bóle powodują odruchowy, obronny skurcz mięśni, który z biegiem czasu utrwala się. Włókna mięśniowe wyrodnieją, a ich miejsce zajmuje tkanka łączna. Występują zaniki mięśni, głównie przykręgosłupowych i obręczy kończyn górnych oraz zmniejszenie ich siły.

4.3. Obraz kliniczny i przebieg choroby

Zzsk rozpoczyna się najczęściej między 20 a 40 rokiem życia. Pierw-s/.ymi objawami są zazwyczaj tępe, głębokie bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej i pośladkowej. Typowe jest wybitne nasilanie się bólów u- nocy, a zwłaszcza nad ranem. We wczesnym okresie zzsk brak jest wy-i.rźnych odchyleń od stanu prawidłowego, szczególnie w okresie remisji i lioroby. W okresie zaostrzenia mchy części lędźwiowej kręgosłupa są b< i leśne i ograniczone.

Z biegiem czasu na pierwszy plan wysuwają się bóle kręgosłupa i postępujące jego zesztywnienie. Z chwilą rozprzestrzenienia się procesu zapalnego na odcinek piersiowy kręgosłupa pojawiają się opasujące bóle klatki piersiowej i ograniczenie jej ruchomości oddechowej. Zmiany zapalne k i ęgosłupa szyjnego wywołują bóle karku.

Typowe jest wybitne nasilanie się bólów około trzeciej lub czwartej g< niziny po północy, zmuszające chorego do wstawania z łóżka i chodze-

41