skanuj0041

SKUTKI DZIAŁANIA PRĄDU ELEKTRYCZNEGO W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

Należy bezwzględnie podkreślić, że zagadnienie właściwości i wpływ prądu elektrycznego na organizm człowieka leży w obszarze wiedzy wspólnej dla medycyny i elektryki, a więc nie powinno się przypisywać wyłączności znajomości i interpretacji faktów, którejkolwiek z ww. stron.

Skutki działania prądu elektrycznego w organizmie człowieka są różnorodne i zależą od wartości natężenia prądu uwarunkowanego napięciem dotykowym i rezystancją (oporem, impedancją) ciała w chwili rażenia. Wyróżniono z pośród znanych patofizjologicznych skutków przepływu prądu elektrycznego przez organizm człowieka trzy zasadnicze, a mianowicie: działanie na układ krążenia, układ nerwowy i narządy wewnętrzne oraz działanie cieplne. Intensywność każdego z działań zależy m.ia od drogi przepływu prądu rażeniowego. Początek i koniec drogi, tzw. „wejście prądu” i „wyjście prądu” zwane „znamionami prądu” uznaje się za dowód porażenia Droga przepływu prądu rażenia przez organizm człowieka ma istotny wpływ na wartość rezystancji ciała Wyjątkowo niebezpieczne stają się przepływy prądu rażenia przez ważne dla życia organy, a zwłaszcza przez serce i mózg. Czas przepływu prądu rażenia przez organizm odgrywa dużą rolę, bowiem im czas rażenia dłuższy, tym skutki są groźniejsze. W zależności od natężenia wyróżniono kilka zakresów szkodliwego działania prądu na organizm człowieka. Prąd zmienny 50 Hz staje się odczuwalny przy wartości około 1 mA jako mrowienie. Dalszy wzrost natężenia wywołuje ból oraz skurcz włókien mięśniowych. Natężenie prądu powyżej 10 mA powoduje ból, który może doprowadzić do wstrząsu. Prąd samouwolnienia wynosi około 15 mA. Prąd rażenia większy od 20 mA powoduje skurcze mięśni. Skurcze mięśni oddechowych mogą doprowadzić do niedotlenienia, wzrostu dwutlenku węgla, zakwaszenia tkanek oraz sinicy skóry. Występuje również wzrost ciśnienia tętniczego krwi, jako skutek skurczu mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Skurcz naczyń wieńcowych może doprowadzić do zawału mięśnia serca.

Prąd zmienny o natężeniu 25 do 75 mA, przepływający przez serce wywołuje zaburzenia bioelektryczne typu migotania komór serca, co prowadzi do zatrzymania czynności serca. Duże zagrożenie migotania występuje przy przepływie prądu w czasie dłuższym od 0,5 s.

Za bezpieczną wartość graniczną przyjmuje się wartość 10 mA, co oznacza, że prąd o takiej lub mniejszej wartości może płynąć przez organizm człowieka długotrwale (ponad 5 s).

Prąd o natężeniu większym od 5 A na ogół nie wywołuje migotania komór, a jego działanie polega na rozległych oparzeniach tkanek. W wyniku działania cieplnego i elektrolitycznego prądu elektrycznego na organizm występują zmiany martwicze. Zmiany te dotyczą przeważnie mięśni. Nadmiar uwalnianej mioglobiny z uszkodzonych mięśni, jako następstwo, w okresie późniejszym, może doprowadzić do wystąpienia niewydolności nerek.

Przepływający przez organizm człowieka prąd elektryczny napotyka na rezystancję (impedancję), która zależy od napięcia dotykowego spodziewanego i drogi przepływu prądu rażeniowego. Napięcie dotykowe spodziewanego występuje, w razie uszkodzenia izolacji, między dwoma punktami, z którymi mogą się zetknąć równocześnie ręce lub ręka i stopy człowieka.

Przy wyznaczaniu prądów rażeniowych przyjmuje się, że rezystancja ciała człowieka wynosi 1000 om. Wynika z tego ustalenia, że przepływ prądu o wartości 20 mA jest spowodowany napięciem dotykowym (rażeniowym) o wartości: 20 mA razy 1000 om = 20 V. Natomiast napięcie dotykowe o wartości 220 V wywołuje przepływ prądu rażeniowego o wartości: 220 V podzielone przez 1000 om = 0,22 A = 220 mA

Niektóre warunki środowiskowe m.in. woda, hałas, wysoka temperatura, powodują znaczne zmniejszenie wartości rezystancji organizmu człowieka, a więc i zwiększenie jego zagrożenia porażeniowego.

PIERWSZA POMOC W WYPADKACH PORAŻEŃ I OPARZEŃ PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

W razie wypadku porażenia prądem elektrycznym należy natychmiast udzielić poszkodowanemu pomocy. Życie porażonych zależy od natychmiastowej i umiejętnej pomocy, udzielonej na miejscu wypadku. Czas, jaki upływa od zatrzymania podstawowych czynności życiowych, łącznie z zatrzymaniem czynności serca (stan śmierci klinicznej) do momentu wystąpienia w mózgu nieodwracalnych zmian (śmierć biologiczna), nie przekracza zazwyczaj 3 do 5 minut

Nie należy liczyć na to, aby w przypadku rażenia np. na dole kopalni, w tak krótkim czasie mogła być zorganizowana fachowa pomoc lekarska. Zazwyczaj szybkie sprowadzenie lekarza do wypadku jest niemożliwe i cały ciężar pierwszej pomocy (pomocy przedlekarskiej) spada na osoby przygodne. Powinny to zrobić inne osoby obecne przy wypadku lub przywołane do pomocy. Jeżeli w czasie rażenia nastąpiło u porażonego zatrzymanie akcji oddechowej lub nawet pracy serca, to natychmiastowa, dobrze udzielona pomoc pozwala na skuteczny ratunek Jeżeli jednak wystąpiła u porażonego fibrylacja (migotanie) komór serca, to wyprowadzenie go z tego stanu wymaga zastosowania bardzo specjalistycznego aparatu medycznego tj. defibrylatora.

Dobrze udzielona pomoc w pierwszej minucie daje około 98% szans na skuteczny ratunek, w piątej minucie już tylko 25%, a gdy nastąpi to jeszcze później, wówczas prawdopodobieństwo skutecznego ratunku zmniejsza się bardzo szybko do zera.

Pomoc powinna być udzielona przy zachowaniu zasad zapewniających zarówno bezpieczeństwo ratującego, jak i poprawność wykonania czynności ratowniczych.

Ratowanie rażonego powinno polegać na:

a) uwolnieniu rażonego spod napięcia,

*    b) przygotowaniu rażonego do ratowania,

c)    rozpoznaniu stanu rażonego,

d)    wykonaniu czynności ratowniczych.

40